Mgr Wojciech Zomerski
Uniwersytet Wrocławski
Abstrakt w języku polskim: W niniejszym artykule dokonuję próby analizy dyskursu sądowego poświęconego osobom homoseksualnym w świetle dyspozycji art. 18 Konstytucji. Celem pokazania tego jak w dyskursie sądowym dochodzi do reprodukcji nierównego traktowania osób homoseksualnych analizuje wybrane orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz sądów administracyjnych. Na poziomie metodologicznym odwołuje się do Krytycznej Analizy Dyskursu. W konsekwencji analiza orzeczeń służy identyfikacji manewrów lingwistycznych, które umożliwiają reprodukcję nierównego traktowania osób homoseksualnych i w rezultacie, analiza ta ma miejsce pod kątem takich pojęć jak interpelacja (Althusser), ideologia (Žižek), doksa, czy habitus (Bourdieu).
W pierwszej części przybliżam przedmiot rozprawy, oraz w ograniczonym zakresie opisuję stosunek prawa do homoseksualizmu w Europie w perspektywie historycznej. W drugiej części przybliżam genezę art. 18, na którego ostateczny kształt mieli główny wpływ politycy związani z Kościołem Katolickim. Następnie streszczam komentarze poświęcone art. 18, celem zobrazowania jak przepis ten odbierany jest w doktrynie prawa konstytucyjnego. W finalnej części przytaczam fragmenty wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz sądów administracyjnych. Jednym z celów tej części jest zidentyfikowanie sposobów myślenia, które umożliwiają osiągnięcie takiej wykładni art. 18 by z zakresu podmiotowego uprawnień przewidzianych dla niesformalizowanych związków wykluczyć osoby homoseksualne. Okazuje się, że błędy te sprowadzają się do bezrefleksyjnego odwoływania się do utrwalonej linii orzeczniczej, nieuzasadnionego odstępowania od wykładni językowej, czy opierania wykładni na różnego rodzaju przemilczeniach oraz kontrfaktycznych założeniach. Ten powszechny sposób interpretowania określam za Pierrem Bourdieu, za pomocą pojęcia doksy. Jej źródło upatruje w doktrynie katolickiej, zakładającej nienaturalność zachowań homoseksualnych i podporządkowanie ludzkiej seksualności celom prokreacji.
Artykuł zamyka konkluzja, iż zdemaskowanie założeń aksjologicznych stojących za odczytaniem analizowanego przepisu zmieniłoby zasadniczo charakter dyskusji dotyczącej sytuacji prawnej osób homoseksualnych i być może doprowadziłoby do rychłego roztoczenia opieki ustawodawcy na związki homoseksualne. Jednocześnie wyrażam przekonanie, że zdanie sobie sprawy z konfliktu wartości i jego wyartykułowanie, czyniłoby zadość wymogom demokracji deliberatywnej czerpiącej z teorii komunikacyjnej Jürgena Habermasa, zachęcając przy tym członków społeczeństwa do włączania się w proces dyskursywnego negocjowania realiów społecznych.
Słowa kluczowe: homoseksualizm, artykuł 18 Konstytucji, Krytyczna Analiza Dyskursu, dyskryminacja, ideologia, doksa, interpelacja
Język artykułu: polski
Data otrzymania: 13.03.2017
Data akceptacji: 
03.05.2017
Opublikowano: Numer 2(15)/2017, s. 80-97.
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 173