Archiwum
Filozofii Prawa
i Filozofii Społecznej

(ISSN: 2082-3304)

IVR

Czy każda kultura zasługuje na obronę? Kilka wątpliwości dotyczących cultural defence i prawa karnego w dobie multikulturalizmu

Mgr Michał Dudek

Uniwersytet Jagielloński


Abstrakt w języku polskim: Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie kilku wątpliwości dotyczących szeroko dyskutowanego zagadnienia tzw. obrony przez kulturę. Punktem odniesienia dla rozważań stanowi ideologia multikulturalizmu. Szczególną uwagę poświęca się próbie zrekonstruowania i przedstawienia prawdopodobnie nie do końca uświadamianych założeń leżących u podstaw strategii cultural defence, m.in. dotyczących rozumienia pojęcia kultury, czy etnocentryzmu „wojującego”, jakim zdaje się charakteryzować prawo karne. Ponadto, argumentuje się, że konsekwentne stosowanie aktualnie najpowszechniejszego ujęcia cultural defence prowadzi do zapewnienia mniejszej ochrony prawnej przedstawicielom mniejszości kulturowych. Uzasadnia to tezę, że często obrona przez kulturę dotknięta jest tzw. paradoksem multikulturowej wrażliwości. Rozważania wieńczy konkluzja, iż choć istnieją poważne argumenty za omawianą strategią, to jednak w jej obecnym, najpowszechniejszym kształcie jest ona naznaczona kilkoma istotnymi, wewnętrznymi sprzecznościami i być może właściwsze byłoby ograniczenie cultural defence do tzw. przestępstw bez ofiar.

Słowa kluczowe: obrona przez kulturę, multikulturalizm, etnocentryzm, wojujący etnocentryzm, prawo karne, prawa mniejszości

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(3)/2011, s. 47-60.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 46

Bibliografia:

  1. Appadurai A., Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2009 
  2. Arjona C., Truffin B.,  The Cultural Defence in Spain, w: Foblets M.-C., Renteln A.D.  (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  3. Bronitt S., Visions of a Multicultural Criminal Law: an Australian Perspective, w: Foblets M.-C., Renteln A.D.  (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  4. Carstens P.A., The Cultural Defence in Criminal Law: South African Perspectives, w: Foblets M.-C., Renteln A.D.  (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  5. Chiu E.M., Culture as Justification, not Excuse, St. John’s Legal Studies Research Paper No. 06-0043 
  6. Coleman D.L., Individualizing Justice through Multiculturalism: the Liberal’s Dilemma, “Columbia Law Review” 1996, t. 96, nr 5 
  7. Deckha M., The Paradox of the Cultural Defence: Gender and Cultural Othering in Canada, w: Foblets M.-C., Renteln A.D.  (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  8. Donovan M., Garth J.S., Delimiting the Culture Defense, “Quinnipiac Law Review” 2007 
  9. Eisenberg A., Spinner-Halev J., Introduction, w: Eisenberg A., Spinner-Halev J.  (red.), Minorities within Minorities. Equality, Rights and Diversity, Cambridge 2005 
  10. Fish S., Boutique Multiculturalism, or Why Liberals Are Incapable of Thinking about Hate Speech, “Critical Inquiry” 1997, t. 23 
  11. Fontaine R.G., Held E.M., On the Boundaries of Culture as an Affirmative Defense, “Arizona Law Review” 2009 
  12. Gierszewski Z., Kultura – moralność – względność. Doktryna relatywizmu kulturowego M.J. Herskovitsa, Poznań 2000 
  13. Gryniuk A., Prawo jako forma techniki społecznej i jego funkcje, w: Polkowska G. (red.), Prawo i ład społeczny. Księga pamiątkowa dedykowana Profesor Annie Turskiej, Warszawa 2000 
  14. Kaczmarek P., Pytanie o użyteczność perspektywy (etno)centrycznej dla rozważań nad prawem, Błachut M. (red.), Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Ponowoczesność, Wrocław 2007 
  15. Kojder A., Godność i siła prawa, Warszawa 2001 
  16. Maier S., Honor Killings and the Cultural Defense in Germany, w: Foblets M.-C., Renteln A.D. (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  17. Merle J.-Ch., Cultural Defence, Hate Crimes and Equality Before the Law, “Ethic@” 2006, t. 5, nr 1 
  18. Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2005
  19. Oude Breuil B.C., Dealing with Ethnic Order in Criminal Law in Practice: a Case Study from the Netherlands, w: Foblets M.-C., Renteln A.D. (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  20. Paleczny T., Stosunki międzykulturowe: modele pluralizmu w społeczeństwach „ponowoczesnych”, w: Golemo K., Paleczny T., Wiącek E. (red.), Wzory wielokulturowości we współczesnym świecie, Kraków 2006 
  21. Phillips A., Multiculturalism without Culture, Princeton 2009 
  22. Renteln A.D., The Cultural Defense, Nowy Jork 2004 
  23. Renteln A.D., The cultural defense: Challenging the monocultural paradigm, w: Foblets M.-C., Gaudreault-Desbiens J.-F., Renteln A.D. (red.), Cultural Diversity and the Law: State Responses from Around the World, Bruksela 2010 
  24. Rokicki J., O realności i złudzeniu „globalizacji”, „wielokulturowości” i „ponowoczesności”, w: Golemo K., Paleczny T., Wiącek E.  (red.), Wzory wielokulturowości we współczesnym świecie, Kraków 2006 
  25. Shachar A., Multicultural Jurisdictions. Cultural Differences and Women’s Rights, Cambridge 2001 
  26. Siesling M., Ten Voorde J., The Paradox of Cultural Differences in Dutch Criminal Law, w: Foblets M.-C., Renteln A.D. (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  27. Sitarz O., Culture defence a polskie prawo karne, „Archiwum Kryminologii” 2007–2008/ t. XXIX–XXX 
  28. Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008 
  29. Szahaj A., E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności, Kraków 2010 
  30. Warmińska K., Pamięć społeczna w walce o uznanie w społeczeństwie wielokulturowym, w: Golemo K., Paleczny T., Wiącek E. (red.), Wzory wielokulturowości we współczesnym świecie, Kraków 2006 
  31. Wojciechowski B., Interkulturowe prawo karne. Filozoficzne podstawy karania w wielokulturowych społeczeństwach demokratycznych, Toruń 2009 
  32. Woodman G.R., The Culture Defence in English Common Law: the Potential for Development, w: Foblets M.-C., Renteln A.D.  (red.), Multicultural Jurisprudence. Comparative Perspectives on the Cultural Defense, Portland 2009 
  33. Zajadło J., Kontrowersje wokół tzw. obrony przez kulturę – okoliczność wyłączająca winę, okoliczność łagodząca czy nadużycie prawa do obrony, „Przegląd Sądowy” 2007/6 
  34. Zajadło J., Moua zniewala Xeng Xiong, w: J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa, Warszawa 2008 
  35. Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008 
  36. Zajadło J., Uniwersalizm praw człowieka w konstytucji – bezpieczne i niebezpieczne relatywizacje, „Przegląd Sejmowy” 2007/4