Dr Maciej Pichlak
Uniwersytet Wrocławski
Abstrakt w języku polskim: Artykuł ma na celu określenie znaczenia pojęć ius oraz lex, a także wskazanie podstawowych sposobów ich interpretacji we współczesnych poglądach nauki prawa. Pojęcia lex oraz ius bowiem, obok ściśle historycznego charakteru (tj. sposobów posługiwania się nimi w dyskursie prawnym starożytnego Rzymu), obecne są w ten czy inny sposób w całych dziejach zachodniej kultury prawnej, aż po dzień dzisiejszy. Zarówno bogata historia, jak i sama natura tytułowych pojęć sprawia, że niemożliwe jest sformułowanie dla nich klasycznych definicji. Stąd też analiza ich znaczenia powinna przybierać formę wyznaczania swoistego pola konotacyjnego: mapy poglądów i skojarzeń wiązanych z badanymi pojęciami.
W ramach realizacji tego zadania, artykuł proponuje trzy podstawowe typologie, pozwalających uporządkować istniejące w teorii prawa poglądy na omawiane zagadnienie. Pierwsza z typologii dotyczy praktycznej roli, jaką ius odgrywa w prawie; pozwala to wyróżnić poglądy przypisujące ius rolę pozytywną, negatywną, lub pośrednią (optymalizacyjną). Druga typologia odnosi się do źródeł, z których ius czerpie swą moc wiążącą; w tym zakresie wyróżniono interpretację pozytywistyczną, prawnonaturalną oraz hermeneutyczną. Wreszcie ostatnia typologia porządkuje poglądy na wzajemne relacje ius oraz lex, określane bądź na sposób hierarchiczny, bądź też funkcjonalnego zróżnicowania.
Prowadzone rozważania pozwalają m.in. postawić tezę o nieprzemijającej użyteczności takiego dualistycznego myślenia o porządku prawnym, które obok prawa stanowionego (lex) uwzględnia również jako wiążące niepisane standardy, niezależne od władzy prawodawczej (ius).
Słowa kluczowe: ius et lex; prawo i ustawa; kultura prawnicza; prawo ponadustawowe, dualizm prawa
Język artykułu: polski
Data otrzymania: 09.03.2017
Data akceptacji: 
03.05.2017
Opublikowano: Numer 2(15)/2017, s. 49-59.
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 323