Journal of the Polish Section of IVR (ISSN:2082-3304)
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40) 2024, s. 83-84.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.83
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 26
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40) 2024, s. 78-82.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.78
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 49
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Celem artykułu jest analiza krytyczna techniki legislacyjnej polegającej na uzależnieniu wejścia w życie określonych rozwiązań normatywnych od terminu wskazanego w komunikacie właściwego naczelnego organu administracji państwowej. Konstrukcja ta została zawarta między innymi w nowelizacji ustawy – Kodeks wyborczy z 2023 r. Jest ona jednak nieznana dyrektywom konstruowania aktów prawnych, określonych w Zasadach techniki prawodawczej z 2002 r. Dodatkowo w artykule zwrócono uwagę na problemy prawne wynikające z tej nagannej praktyki ustawodawczej, między innymi w kontekście domniemania powszechnej znajomości prawa. Taki komunikat na mocy nowelizacji podlegał ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym nie znajdowało to odzwierciedlenia w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. W związku z tym ten zabieg legislacyjny należy uznać za niedopuszczalny, a w konsekwencji, w niektórych przypadkach, za niezgodny z art. 2 Konstytucji RP statuującym zasadę demokratycznego państwa prawa. W celu uzasadnienia zaprezentowanej tezy autor dokonał zestawienia tej konstrukcji z wzorcem wynikającym z Zasad techniki prawodawczej, omówił podstawowy aparat pojęciowy oraz konstrukcje teoretyczne w kontekście praktyki stanowienia prawa. Posłużono się przy tym metodą hermeneutyczną oraz formalno-dogmatyczną. Badania otwierają pole do szerszych rozważań nad przestrzeganiem Zasad techniki prawodawczej w procesie stanowienia prawa.
Słowa kluczowe: technika prawodawcza, legislacja, ustawa, proces legislacyjny, Sejm
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40)/2024, s. 68-77.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.68
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 24
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie różnych sposobów definiowania zasad prawa na gruncie procesualistyki karnej i zbadanie, czy nauka polskiego procesu karnego czerpie z osiągnięć ogólnej teorii prawa, czy też podejmuje próby utworzenia własnej koncepcji w tym zakresie. W niniejszym opracowaniu, w celu odpowiedzi na postawione pytanie badawcze, dokonuje się analizy postrzegania zarówno aktualnego, jak i historycznego, zasad w procesie karnym i oceny w jakim stopniu poszczególni autorzy opierają się na tradycyjnym modelu postrzegania zasad prawa, czy też z uwagi na ich zdaniem specyfikę procesu karnego lub niekompatybilność koncepcji ogólnych stosują autorską optykę w tym zakresie. Rezultatem przedstawionej pracy jest odpowiedź w jaki sposób postrzega się zasady prawa w polskim procesie karnym, z uwzględnieniem podziału na zasady procesu karnego, zasady naczelne procesu karnego w ujęciu abstrakcyjnym i konkretnym, zasady karnoprocesowe jako zasady zdefiniowane lub niezdefiniowane, skodyfikowane lub nieskodyfikowane albo skodyfikowane i zdefiniowane, skodyfikowane i niezdefiniowane lub nieskodyfikowane, a także katalogów tychże zasad oraz ich systemów.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, teoria prawa, zasady prawa
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40)/2024, s. 54-67.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.54
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 27
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Artykuł zawiera polemikę z tezą, że populizm i odsłonięcie skrywanej dotąd polityczności prawa doprowadził do kryzysu dyskursów prawnych. Dodatkowo przedstawia argumentację przeciwko uznaniu, że przyczyną tych zjawisk jest przede wszystkim demoliberalna hegemonia. Krytyka demoliberalizmu wysuwana z politycznego punktu widzenia ma słabe podstawy do ogłaszania, że prawoznawstwo utraciło wiarygodność a jej odbudowa powinna oznaczać jawne upolitycznienie dyskursów prawnych. Takie stanowisko nie jest elementem teorii agonistycznej Ch. Mouffe. Przeciwnie, projekt demokracji agonistycznej zakłada podtrzymywanie prawnych instytucji demokratycznych, wymagających politycznej neutralności. Praworządność i prawo spełniające wymagania normatywnej idei prawa powinny być rozpatrywane jako żądania polityczne. Tylko wtedy prawo jako normatywność może być przeciwstawione faktyczności prawa jako decyzji suwerena. Dwoistość ta widoczna jest w pojęciu stanu wyjątkowego (C. Schmitt). W znacznej części artykuł jest polemiką z pracami A. Sulikowskiego.
Słowa kluczowe: agonizm, Mouffe, polityczność, prawo, praworządność, Sulikowski
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40)/2024, s. 41-53.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.41
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 39
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Celem artykułu jest omówienie dyrektywy interpretacyjnej „in dubio pro vita humana” (łac. „w razie wątpliwości rozstrzygać na korzyść ludzkiego życia”), a także jej popularyzację, w tym zachęcenie organów administracji publicznej oraz sądów do jej szerszego stosowania. Artykuł zmierza do odpowiedzi na następujące problemy badawcze: Jakie są główne źródła dyrektywy in dubio pro vita humana w polskim systemie prawnym? Jaką ma ona treść i jakie są jej kluczowe założenia? Jakie są potencjalne implikacje jej stosowania w praktyce prawnej? Jaki jest zakres przedmiotowy jej stosowania? W pracy wykorzystano metodę formalno-dogmatyczną. Dyrektywa interpretacyjna in dubio pro vita humana czerpie swoje źródło z konstytucyjnej ochrony godności, życia i zdrowia człowieka. Znajduje ona swoje potwierdzenie w poglądach doktryny, a także w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów administracyjnych. W celu zwiększenia skali jej stosowania w praktyce powinna de lege ferenda zostać ustawowo uregulowana. Treść dyrektywy nakazuje rozstrzygać wszelkie możliwe wątpliwości co do ochrony życia ludzkiego na rzecz tej ochrony. Stosowanie tej dyrektywy odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu instytucjonalnej ochrony zdrowia w Polsce poprzez wybór tego rezultatu wykładni przepisów prawa, który maksymalizuje ochronę ludzkiego życia i zdrowia . Jej przedmiotowy zakres zastosowania jest najsilniej związany z prawem ochrony zdrowia, ale znajduje również swoje zastosowanie do interpretacji przepisów w innych gałęziach prawa (na przykład w prawie karnym czy socjalnym), choćby prima facie nie wydawały się one bezpośrednio związane z ochroną zdrowia i życia ludzkiego.
Wyniki mają znaczenie nie tylko dla prawa polskiego, ale także dla wykładni praw obcych oraz prawa unijnego. Wydaje się, że dyrektywa może również znaleźć swoje zastosowanie poza system prawa – dla rozwiązywania problemów etycznych. Pobocznym efektem tej pracy jest możliwość odniesienia co najmniej części poczynionych uwag do prawnej ochrony zwierząt, co może przyczynić się do jej wzmocnienia i rozwoju nauki prawa w tym zakresie (in dubio pro vita animalium).
Słowa kluczowe: wykładnia prawa, Konstytucja, zdrowie, życie, refundacja
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40)/2024, s. 27-40.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.27
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 31
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Celem artykułu jest przedstawienie perspektywy interpretacyjnej koncepcji prawa ludów, umożliwiającej jej współczesną konceptualizację. Zgodnie z główną tezą badawczą artykułu pojęcia obiektowego paradygmatu programowania oferują efektywną aparaturę pojęciową do reinterpretacji twierdzeń filozoficznych, które w szczególności można zaaplikować do współczesnej konceptualizacji prawa ludów Johna Rawlsa. W części pierwszej artykułu zostały wyszczególnione oraz opisane związki między obiektowym paradygmatem programowania a filozofią w trzech obszarach: filozofii informatyki, filozofii nauki oraz filozofii in silico. W następnej części przedstawione zostały kluczowe mechanizmy obiektowego paradygmatu programowania, takie jak: klasa-obiekt oraz dziedziczenie. Z kolei część trzecia ukazuje jak wybrane artykuły Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Traktatu Północnoatlantyckiego oraz Konwencji Genewskich uszczegóławiają zasady sprawiedliwości zawarte w Prawie Ludów. Na tej podstawie wyprowadzony zostaje wniosek, że powiązane są one ze sobą relacją dziedziczenia. W części czwartej powstała struktura została obiektowo zinterpretowana, czego konsekwencją jest ujęcie prawa ludów jako nieskonkretyzowanej klasy.
Słowa kluczowe: prawo ludów, obiektowy paradygmat programowania, obiektowa interpretacja
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40)/2024, s. 16-26.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.16
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 28
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Artykuł analizuje argument z uzasadnionego użycia siły wysunięty przeciwko sceptycyzmowi jusnaturalistycznemu przez Stephana Kinsellę. Argument ten ma za zadanie wykazać, iż sceptycyzm odnośnie do uprawnień naturalnych wikła się w sprzeczność performatywną, ponieważ aby dowieść, że żadne prawa naturalne nie istnieją, musi on założyć istnienie takich praw. Porażka sceptycyzmu jusnaturalistycznego ma z kolei dowodzić apagogicznie istnienia uprawnień naturalnych, a więc i libertariańskich praw własności prywatnej. Artykuł wykazuje za pomocą metody analizy hohfeldowskiej, że antysceptyczny argument z uzasadnionego użycia siły nie osiąga swoich celów.
Słowa kluczowe: libertarianizm, sceptycyzm jusnaturalistyczny i argument a uzasadnionego użycia siły
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 3(40)/2024, s. 5-15.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.3.5
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 47
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Celem niniejszego tekstu jest zastosowanie koncepcji rozumowań abdukcyjnych do opisu oraz oceny prawniczych wnioskowań o faktach. Refleksja prowadzona jest na gruncie filozofii prawa oraz ogólnej metodologii nauk. W oparciu o krytyczną analizę literatury przedstawiam inferencyjną teorię abdukcji Charlesa Sandersa Peirce’a oraz tzw. zasadę „wnioskowania do najlepszego wyjaśnienia” (IBE) w jej współczesnym ujęciu, bazującym na pracy Petera Liptona, która niekiedy w potocznym dyskursie filozoficznym utożsamiana jest z abdukcją. Argumentuję, że choć używanie obu pojęć zamiennie jest istotnym uproszczeniem, IBE zasadniczo daje się wpisać w szerokie rozumienie abdukcji, które przyjmuję w niniejszym tekście. Korzystając z pracy Mariusza Urbańskiego i Atochy Alisedy charakteryzuję IBE w ramach eksplanacyjno-dedukcyjnego modelu abdukcji. Tak rozumianą abdukcję postuluję wykorzystać na gruncie prawniczym. Na podstawie przeglądu literatury filozoficznej, prawniczej, oraz wyników uzyskanych z bazy LEX – wykazuję, że koncepcja abdukcji jest w doktrynie prawniczej niepopularna. Rozumowania tego rodzaju opisywane są zwykle jako „redukcja”, „indukcja” bądź „wyjaśnianie” (koncepcje te określam „koncepcjami zastanymi”). Zasadnicza teza artykułu jest następująca: szeroko rozumiana abdukcja oferuje istotną wartość dodaną w zakresie opisu i oceny wnioskowań zawodnych w stosunku do koncepcji zastanych, jednocześnie zawierając ich kluczowe elementy. Przeprowadzona analiza pozwala zbadać i określić relacje między funkcjonującymi w literaturze światowej teoriami abdukcji oraz IBE a koncepcjami przyjmowanymi w polskiej literaturze filozoficznej i – czerpiącej z niej – doktrynie prawniczej. Wprowadza ona nowe koncepcje – abdukcję i IBE („abdukcję w szerokim rozumieniu”) na grunt debaty filozoficzno-prawnej, umożliwiając opis i ocenę jakości prawniczych wnioskowań zawodnych z użyciem nowych narzędzi teoretycznych. Rezultat tej aplikacji daje nadzieję na metodologiczne wzmocnienie zarówno procesu dokonywania ustaleń faktycznych, jak i oceny dowodów zgodnie z art. 7 k.p.k.; art. 233 k.p.c. i art. 80 k.p.a.
Słowa kluczowe: Abdukcja, wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia, IBE, Abdukcja prawnicza, IBE w prawie, abdukcja w ustalaniu faktów.
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 2(39) 2024, s. 81-100.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.2.81
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 98
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Abstrakt w języku polskim: Opracowanie bada sposoby, w jakie prawo może chronić lub kompensować emocje. Skupia się na przypadkach, w których stany afektywne stają się materialnym przedmiotem zainteresowania prawa i zostają włączone do rozumowania prawniczego. W przypadku szkody niemajątkowej (krzywdy) w polskim prawie cywilnym lakoniczne sformułowanie ustawowe pozostawia zdefiniowanie tej instytucji sądom, które mają tendencję do określania jej w kategoriach emocjonalnych. Artykuł bada skalę tego zjawiska i wyznacza jego cechy poprzez analizę orzecznictwa pod kątem roli, częstotliwości i różnorodności emocji pojawiających się w opiniach sądowych. W tym celu przeprowadzono zarówno ilościowe badanie występowania terminów związanych z emocjami w orzecznictwie, jak i jakościowe badanie rodzajów emocji, które stają się prawnie istotne według polskich sądów. Badanie to pozwala na zbudowanie wstępnego “topograficznego” modelu roli emocji w tej części polskiego prawa cywilnego oraz zaproponowanie wstępnego wyjaśnienia, w jaki sposób emocje “wpisują się” w logikę interesów i odszkodowań prawa deliktowego. Wyniki badania pokazują, że różne emocje pozytywne są pośrednim obiektem ochrony prawa, a ich naruszenie jest uważane za miarę szkody niemajątkowej; z drugiej strony, niektóre negatywne emocje stanowią szkodę samą w sobie. Charakter przeżyć emocjonalnych, ich nasilenie i specyfika są badane i oceniane w celu określenia rozmiaru krzywdy. Emocje są postrzegane przez polskie sądy jako złożone, intencjonalne stany umysłu związane z ważnymi interesami. Opracowanie stanowi jedno z pierwszych w polskiej nauce prawa i być może pierwsze empiryczne spojrzenie na związek prawa i emocji. Jako takie, dostarcza ono wglądu w to, jak stany afektywne mogą stać się częścią dyskursu prawnego i wpływać na rozumowanie sądowe, co ma implikacje zarówno dla filozofii prawa, jak i nauki prawa cywilnego.
Słowa kluczowe: Prawo i emocje, prawo cywilne, emocje, krzywda, delikt, szkoda niemajątkowa, zadośćuczynienie.
Język artykułu: angielski.
Opublikowano: nr 2(39) 2024, s. 59-80.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2024.2.59
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 28
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.