Archiwum
Filozofii Prawa
i Filozofii Społecznej

Journal of the Polish Section of IVR (ISSN:2082-3304)

IVR

Historia pewnego przypisu. Próba rekonstrukcji dyskusji Hansa Kelsena z Jerzym Wróblewskim

Mgr Monika Zalewska

Uniwersytet Łódzki

Abstrakt w języku polskim: Artykuł jest próbą rekonstrukcji dyskusji Hansa Kelsena z Jerzym Wróblewskim. Bazą dla artykułu są trzy przypisy z Ogólnej teorii norm Hansa Kelsena, w których autor ten rozważa takie kwestie jak znaczenie normy prawnej oraz interpretację prawa. Rekonstrukcja prowadzi do wniosku, że jeśli traktować argumentację Kelsena jako krytykę teorii Jerzego Wróblewskiego, to nie ma ona uzasadnionych podstaw, albowiem jej sednem nie jest wskazanie niespójności i słabości tejże teorii, ale jest ona prowadzona z punktu widzenia czystej teorii prawa, która sama cierpi niekiedy na brak spójności. Co za tym idzie proponuje się odmienne podejście do interpretacji tych przypisów, tj. traktowanie ich jak pewnego rodzaju naukowego świadectwa i jako narzędzia, które ma na celu udoskonalenie czystej teorii prawa. Co więcej, zauważyć należy, że Hans Kelsen interesował się nie tyle wątkami marksistowskimi obecnymi w teorii Jerzego Wróblewskiego, ale tymi jej elementami, które ze względu na ich wagę są po dziś dzień dyskutowane.

Słowa kluczowe: Hans Kelsen, Jerzy Wroblewski, wykladnia prawa, normatywizm

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(2)/2011, s. 75-85.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 170

Bibliografia:

  1. Adomeit K., Der Begriff der Rechtsnorm, „Schriftenreihe des Hans Kelsen-Institutes”, Band 7, Wiedeń 1982.
  2. di Bernardo G., Normative Structures of the Social World, Rodopi 1988
  3. Ebenstein W., The Pure Theory of Law: Demythologizing Legal Thought, „California Law Review” 1971/59.
  4. Fritzsche T., Die Reine Rechtslehre im Lichte des Kritischen Rationalismus, „Schriftenreihe des Hans Kelsens – Instituts”, Band 23, Wiedeń 2002.
  5. Kelsen H., Allgemeine Theorie der Normen, Wiedeń 1979
  6. Kelsen H., Hauptprobleme der Staatsrechtslehre, Scienta Aalen 1960.
  7. Kelsen H., Reine Rechtslehre, Wiedeń 1960.
  8. Kucsko-Stadlmayer G., Rechtsnormbegriff und Arten der Rechtnormen, „Schriften des Hans Kelsen – Instituts”, Band 18, Wiedeń 1992.
  9. Opałek K., Norm, Wert, und Werturteil, „Schriftreihe des Hans Kelsen – Institutes” Band 7, Wiedeń 1982.
  10. Paulson S.L., An Empowerment Theory of Legal Norm, „Ratio Iuris” 1988/1.
  11. Paulson S.L., Litschewsky-Paulson B., Normativity and Norms, Oxford 1998.
  12. Paulson S.L., Stolleis M., Hans Kelsen Staatslehrer und Rechtstheoretiker des 20. Jahrhunderts, Mohr Siebeck 2005.
  13. Paulson S.L., Zwei radykale Objektivirungsprogramme In der Rechtslehre Hans Kelsens, w: Paulson S.L., Stolleis M., Hans Kelsen Staatslehrer und Rechtstheoretiker des 20. Jahrhunderts, Mohr Siebeck 2005.
  14. Raz J., The Purity of the Pure Theory, „Revue Internationale de Philosophie” 1981/138.
  15. Schreirer F., Rechtsnorm und Rechtssatz, „Schriftenreihe des Hans Kelsen – Institutes”, Band 7, Wiedeń 1982.
  16. Schreirer F., Rechtsnorm und Rechtssatz, „Schriftenreihe des Hans Kelsen – Institutes”, Band 7, Wiedeń 1982.
  17. Wróblewski J., Cognition of Norms and Cognition Through Norms, w: di Bernardo G., Normative Structures of the Social World, Rodopi 1988.
  18. Wróblewski J., Semantic Basis of the Theory of Legal Interpretaton, „Logique at Analyse” 1963/21–24.
  19. Wróblewski J., The Problem of the Meaning of the Legal Norm, „Österreiches Zeitschrift Für Öffentliches Recht” 1964/3–4.

Teoria klaryfikacyjna wykładni prawa jako teoria uzasadnienia. Perspektywa psycholingwistyczna a pozytywistyczna koncepcja wykładni prawa

Mgr Marcin Romanowicz

Uniwersytet Warszawski


Abstrakt w języku polskim: W ramach paradygmatu pozytywizmu prawniczego w polskiej teorii prawa sformułowano J. Wróblewskiego klaryfikacyjną koncepcję wykładni prawa. Przyjęcie perspektywy psycholingwistycznej dla analizy tejże teorii umożliwia wzięcie pod uwagę wiedzy o ludzkiej percepcji językowej i porównanie jej z przyjmowanym przez J. Wróblewskiego ujęciem uzyskiwania rozumienia tekstu prawnego. Tak przeprowadzony eksperyment myślowy – przejścia z poziomu teorii prawa na poziom psycholingwistyki – ujawnia „ukryte” cechy J. Wróblewskiego teorii wykładni prawa. W zakresie pytania o status tej teorii, prowadzi to do wniosku, że nie jest to ani deskryptywna, ani normatywna teoria interpretacji prawa. Jest ona możliwa do zaakceptowania jedynie jako normatywna teoria uzasadnienia decyzji interpretacyjnych w procesie stosowania prawa.
(tłumaczenie abstraktu z języka angielskiego pochodzi od redakcji)

Słowa kluczowe: Jerzy Wróblewski, klaryfikacyjna koncepcja wykładni prawa, psycholingwistyka (słowa kluczowe pochodzą od redakcji)

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(2)/2011, s. 55-74.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 315

Bibliografia:

  1. Alexy R., The Argument from Injustice. A Reply to Legal Positivism, Oxford 2002.
  2. Barankiewicz T., Inkluzywny pozytywizm prawniczy. Geneza, rozwój, główne idee, „Państwo i Prawo” 2010/1.
  3. Broekman J.M., Minimalna zawartość pozytywizmu. Pozytywizm w prawie i w teorii prawa, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, 1987/XXXVIII.
  4. Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, Warszawa 2007.
  5. Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2009
  6. Choduń A., Czepita S., (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga Jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, Szczecin 2010.
  7. Coleman J.L., Shapiro S. (red.), Oxford Handbook Of Jurisprudence And Philosophy Of Law, Oxford 2002.
  8. Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006.
  9. Dybowski K., Johna Austina filozofia prawa, Toruń 1991.
  10. Dyrda A., Argument „semantycznego ukąszenia” a teoria prawa Jerzego Wróblewskiego, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2010/1.
  11. Gizbert-Studnicki T., Dyrektywy wykładni drugiego stopnia, w: Choduń A., Czepita S., (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga Jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, Szczecin 2010.
  12. Grabowski A., Prawnicze pojęcie obowiązywania prawa stanowionego. Krytyka niepozytywistycznej koncepcji prawa, Kraków 2009.
  13. Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998.
  14. Himma K.E., Inclusive Legal Positivism, w: J.L. Coleman, S. Shapiro (red.), Oxford Handbook Of Jurisprudence And Philosophy Of Law, Oxford 2002.
  15. Holocher J., Kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia w świetle topicznej koncepcji prawa, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2009/LXXX.
  16. Kurcz I., Język i komunikacja, w: Strelau J., (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Gdańsk 2004, t. II.
  17. Kurcz I., Polkowska A., Interakcyjne i autonomiczne przetwarzanie informacji językowej na przykładzie procesu rozumienia tekstu czytanego na głos, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1990
  18. Lakatos I., The methodology of scientific research programmes, Nowy Jork 1978.
  19. Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986.
  20. Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1979.
  21. Lindsay P.H., Norman D.A., Procesy przetwarzania informacji u człowieka. Wprowadzenie do psychologii, Warszawa 1984.
  22. Marmor A., Between Authority and Interpretation, Oxford 2009.
  23. Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2001.
  24. Mayenowa M.R. (red.), Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1974.
  25. Mayenowa M.R., Struktura języka w: Mayenowa M.R. (red.), Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1974.
  26. Morawski L, Pozytywizm „twardy”, pozytywizm „miękki” i pozytywizm martwy, „Ius et Lex” 2003/1.
  27. Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006
  28. Neisser U., Cognitive Psychology, Nowy Jork 1967.
  29. Opałek K., Wróblewski J., Pozytywizm prawniczy, „Państwo i Prawo” 1954/1.
  30. Pietrzykowski T, „Miękki pozytywizm” i spór o regułę uznania, w: Stelmach J. (red.), Studia z filozofii prawa, Kraków 2000.
  31. Płeszka K., Gizbert-Studnicki T., Dwa ujęcia wykładni. Próba konfrontacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Nauk Politycznych”, z. 20, Kraków 1982
  32. Płeszka K., Reguły preferencji w prawniczych rozumowaniach interpretacyjnych w: Stelmach J. (red.), Studia z filozofii prawa, Kraków 2003
  33. Popper K., Logika odkrycia naukowego, Warszawa 2006.
  34. Raz J., Incorporation by Law, w: A. Marmor, Between Authority and Interpretation, Oxford 2009.
  35. Romanowicz M., Przełomowe pytanie: cóż to jest nauka? w: „Sylwestrowe Warsztaty Naukowe”, Warszawa 2008.
  36. Romanowicz M., Wykładnia prawa w polskiej myśli prawnej – spór kluczowych teorii i próba opisu zjawiska, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2010/1–2
  37. Stelmach J. (red.), Studia z filozofii prawa, Kraków 2000.
  38. Strelau J., (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Gdańsk 2004, t. II.
  39. Such J., Szcześniak M., Filozofia nauki, Poznań 1997.
  40. Taylor J.R., Gramatyka kognitywna, Kraków 2007.
  41. Woleński J., Logiczne problemy wykładni prawa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze”, z. 56, Kraków 1972.
  42. Woleński J., Wstęp, w: Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998.
  43. Wróblewski J., Poziomy uzasadnienia decyzji prawnej, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1988/XL
  44. Wróblewski J., Problems Related to the One Right Answer Thesis, „Ratio Juris” 1989/3
  45. Wróblewski J., Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1990.
  46. Wróblewski J., Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959.
  47. Zieliński M., Bogucki O., Choduń A., Czepita S., Kanarek B., Municzewski A., Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009/4.
  48. Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002

Argument „semantycznego ukąszenia” a teoria prawa Jerzego Wróblewskiego

Mgr Adam Dyrda

Uniwersytet Jagielloński


Abstrakt w języku polskim: Ronald Dworkin krytykował niegdyś pozytywistyczne teorie prawa wskazując, że są one „ukąszone semantycznie”. Argumentował, że filozofia prawa, będąca „cichym prologiem dla każdego rozstrzygnięcia prawnego”, nie może sprowadzać się jedynie do semantycznego przedstawienia znaczenia słowa „prawo”. W artykule została przedstawiona argumentacja Dworkina (obejmująca wpływową krytykę koncepcji Herberta Harta) wraz z analizą pozwalającą odpowiedzieć na pytanie, czy teoria prawa Jerzego Wróblewskiego (w swojej warstwie deskrypcyjnej podobna do teorii Herberta Harta) jest „semantycznie ukąszona”. Analiza ta odwołuje się do wypracowanej przez Jerzego Wróblewskiego koncepcji racjonalnego stosowania prawa. Odpowiedź – zgodna zresztą z argumentacją miękkich pozytywistów, takich jak Herbert Hart czy Jules Coleman – opera się na przyjęciu, że nawet jeśli argument Dworkina jest istotny, to nadal nie dotyczy miękkiego pozytywizmu. Problem, czy określona teoria jest „ukąszona semantycznie” może być właściwie sprowadzony do wątpliwości dotyczącej doboru trafnej metodologicznie teorii prawa i relacji takiej teorii do interpretacyjnej jurysprudencji Ronalda Dworkina. W końcu argumentuje się, że teoria Jerzego Wróblewskiego może być traktowana jako metateoria, która w procesie stosowania prawa skutecznie odpowiada na Dworkinowski argument ze sporów teoretycznych dotyczących podstaw prawa.

Słowa kluczowe: Ronald Dworkin, Herbert Hart, Jerzy Wróblewski, semantyczne ukąszenie, pozytywizm prawniczy, racjonalne stosowanie prawa

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(1)/2010, s. 39-47.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 173

Bibliografia:

  1. Coleman J. (red.), Hart’s Postscript: Essays on the Postscript to the Concept of Law, Oxford 2001.
  2. Coleman J., Methodology, w: Coleman J., Shapiro S. (red.), The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of Law, Oxford 2002.
  3. Coleman J., The Practice of Principle: In Defence of a Pragmatist Approach to Legal Theory, Oxford 2001.
  4. Coleman J., Shapiro S. (red.), The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of Law, Oxford 2002.
  5. Davidson D., Preface, w: LePore E., McLaughlin B.P., Actions and Events. Perspectives on the Philosophy of Donald Davidson, Oxford 1985.
  6. Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006.
  7. Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988/3.
  8. Hart H.L.A., Definition and Theory in Jurisprudence, Oxford 1953.
  9. Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998.
  10. LePore E., McLaughlin B.P., Actions and Events. Perspectives on the Philosophy of Donald Davidson, Oxford 1985.
  11. MacCormick N., Legal Reasoning and Legal Theory, Oxford 1978.
  12. Raz J., Two Views of the Nature of the Theory of Law: A Partial Comparison, w: Coleman J. (red.), Hart’s Postscript: Essays on the Postscript to the Concept of Law, Oxford 2001.
  13. Shapiro S., What is Law? (And Why Should We Care?), 1st Conference On Philosophy And Law Neutrality And Theory Of Law, Girona, 20-22.05.2010
  14. Wróblewski J., Ronald Dworkin Law’s Empire, „Państwo i Prawo” 1988/3.
  15. Wróblewski J., Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław 1990.
  16. Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972.
  17. Wróblewski J., Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959.
  18. Zabala S., The hermeneutic nature of analytic philosophy: a study of Ernst Tugendhat, New York 2008.
  19. Zirk-Sadowski M., Wprowadzenie, w: Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006.

Prawo jako przedmiot kulturowy w filozofii prawa Carlosa Cossio

Mgr Krzysztof Goździalski

Uniwersytet Łódzki


Abstrakt: Głównym celem artykułu jest przedstawienie poglądów argentyńskiego filozofa prawa Carlosa Cossio na istotę prawa. Cossio swoją filozofię prawa nazwał egologią. Oryginalność jego dzieła wyraża się w tym, że widzi on silny związek między filozofią prawa a przyjętymi przesłankami filozoficznymi. Punktem wyjścia dla rozważań nad prawem są bowiem zaakceptowane twierdzenia ontologiczne i epistemologiczne. Ponadto, ze względu na przyjęte poglądy filozoficzne Carlos Cossio uzasadnia swoje twierdzenia dotyczące prawa. Egologia opiera się na fenomenologii Edmunda Husserla łączonej z elementami filozofii kultury Wilhelma Diltheya. Czerpie też z filozofii Martina Heideggera i Immanuela Kanta. W artykule opisuję ontologie przedmiotów opracowane przez Carlosa Cossio, zwane też ontologiami regionalnymi. Omawiam również odpowiadające tym przedmiotom metody badawcze i akty gnoseologiczne, z których składają się te metody. Przedstawiam też charakterystykę prawa jako przedmiotu kulturowego. Prezentowany tekst ma nie tylko cel sprawozdawczy. Celem artykułu jest również wykazanie, iż filozofia prawa Carlosa Cossio ma charakter semantyczny.

Słowa kluczowe: Carlos Cossio, egologia, prawo jako przedmiot kulturowy, fenomenologia, ontologie regionalne, Jerzy Wróblewski.

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(12)/2016, s. 12-29.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 287