Dr Mateusz Stępień
Uniwersytet Jagielloński
Abstrakt w języku polskim: W artykule autor prezentuje syntezę wcześniejszych badań prymatologicznych poruszających problem uspołecznienia, porządku społecznego i rozwiązywania konfliktów u prymatów innych niż człowiek. Pierwsza część tekstu zawiera dyskusję na temat zalet i wad uspołecznienia – traktowanego jako jedna z wielu możliwych form wspólnego życia – z perspektywy ewolucyjnej. Nasuwa się pytanie: jakie są dostosowawcze konsekwencje życia społecznego? W następnej części omówiono nieuniknione źródła konfliktów (ograniczających dostosowanie) związane z życiem społecznym. Jest to niezbędny kontekst do analizy istniejących mechanizmów utrzymywania porządku społecznego (włączając w to zapobieganie i rozwiązywanie konfliktów) w różnych społecznościach prymatów innych niż człowiek. Są to bardzo zniuansowane i trudne do dostrzeżenia na pierwszy rzut oka naturalne mechanizmy, które pozwalają czerpać korzyści z uspołecznienia mimo jego ogromnego kosztu ewolucyjnego. Zdaniem autora nauki społeczne mogą wiele skorzystać na refleksyjnym i krytycznym zainteresowaniu szerszymi problemami życia społecznego i porządku społecznego poruszanymi w prymatologii. Artykuł, co oczywiste, nie stanowi wyczerpującego omówienia tych tematów. Jest on raczej próbą zwrócenia uwagi na podstawowe zagadnienia i zainicjowania interdyscyplinarnej dyskusji na ich temat.
Słowa kluczowe: socjalizacja, społeczność, porządek społeczny, zarządzanie konfliktem, prymatologia, ewolucja
Język artykułu: polski
Opublikowano: Numer 2(3)/2011, s. 76-91.
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 261
Bibliografia:
- Aureli F., Post-conflict behavior among wild longtailed macaques (Macaca fascicularis), „Behavioral Ecology and Sociobiology” 2002/31
- Aureli F., Post-conflict anxiety in nonhuman primates: the mediating role of emotion in conflict resolution, „Aggressive Behavior” 1997/23
- Aureli F., van Schaik C., Post-conflict behavior in long-tailed macaques (Macaca fasicularis): Coping with uncertainty, „Ethology” 2001/89
- Aureli F., Fraser O.N., Stahl D., Stress reduction through consolation in chimpanzees, „PNAS” 2008/105/25
- Aureli F., Fraser O. N., Stahl D., The Function and Determinants of Reconciliation in Pan troglodytes, „International Journal of Primatology” 2010/31
- Aureli F., Smucny D., The role of emotion in conflict and conflict resolution, w: Natural conflict resolution, (red.) Aureli F., de Waal F., University of California Press, Berkeley 2000
- Aureli F., Schino G., di Sorrentino E.P., Visalberghi E., What time is it? Coping with expected feeding time in capuchin monkeys, „Animal Behaviour” 2010/80/1
- Aureli F., de Waal F.B.M., Why natural conflict resolution?, w: Natural Conflict Resolution
- Bernstein I., Ehardt C., Modification and aggression and the special case of adult and adolescent male rhesus monkey (Macaca mulatta), „American Journal of Primatology” 1986/10
- Boesch Ch., Wittig R.W., The choice of post-conflict interactions in wild chimpanzees (pan troglodytes), „Behavior” 2003/140
- Boyd R., Richerson P., Gene-Culture Coevolution and the Evolution of Social Institutions, w: Better than Conscious? Decision Making, the Human Mind, and Implications for Institutions, (red.) Engel C., Singer W., Cambridge 2008
- Burkart J.M., von Rohr C.R., van Schaik C.P., Evolutionary precursors of social norms in chimpanzees: A new approach, „Biology and Philosophy” 2011/26/2
- Castellanos M., Romero T., de Waal F.B.M., Consolation as possible expression of sympathetic concern among chimpanzees, „PNAS” 2010/107/27
- Castles D., Kutsukake N., Reconciliation and variation in post-conflict stress in Japanese macaques (Macaca fuscata fuscata): testing the integrated hypothesis, „Animal Cognition” 2001/4
- Cheverud J.M., Garber P.A., Sussman R.W., Importance of cooperation and affiliation in the evolution of primate sociality, „American Journal of Physical Anthropology” 2005/128
- Cords M., On Operationally Defining Reconciliation, „American Journal of Primatology” 1993/29
- Dunabr R., Pchły, plotki a ewolucja języka, Warszawa 2009
- Duntley J.D., Shackelford T.K., Darwinian foundations of crime and law, „Aggression and Violent Behavior” 2008/13
- Flack J., Girvan M., Krakauer D., de Waal F.B.M., Policing stabilizes construction of social niches in primates, „Nature” 2006/439/26
- Fujisawa K., Kutsukake N., Hasegawa T., Peacemaking and Consolation in Japanese Preschoolers Witnessing Peer Aggression, „Journal of Comparative Psychology” 2006/120/1
- Goodall J., Order without law, w: Law, Biology and Culture: The Evolution of Law, (red.) Gruter M., Bohannan P., Santa Barbara 1983
- Hayek F., Law, Legislation and Liberty. A new statement of the liberal principles of justice and political economy. Volume I. Rules and Order, London 1979
- Heijer D., Kempes M., Korteweg L., Louwerse A.L., Sterck E.H.M., Socially deprived rhesus macaques fail toreconcile: do they not attempt or not accept reconciliation?, „Animal Behavior” 2009/78/1
- James R., Morrella L.J., Mechanisms for aggregation in animals: rule success depends on ecological variables, „Behavioral Ecology” 2008/19
- Johanowicz D., de Waal F.B.M., Modification of reconciliation behavior through social experience: an experiment with two macaque species, „Child Development” 1993/64
- Jones G.T., Yarn D.H., A biological approach to understanding resistance to apology, forgiveness, and reconciliation in group conflict, „Law & Contemporary Problems” 2009/72
- Judge P., Conflict resolution, w: Primate psychology, (red.) Maestripieri D., Cambridge 2003
- Judge P., de Waal F.B.M., Rhesus monkey behavior under diverse population densities: Coping with long-term crowding, „Animal Behavior” 1997/54
- Koyama N., The long-term effects of reconciliation in Japanese macaques (Macaca fuscata), „Ethology” 2001/107
- Koyama N., Conflict-reduction mechanisms before feeding, w: Natural conflict resolution
- Kroeber A., Parsons T., The concept of culture and social system, „American Sociological Review” 1958/23
- Kummer H., Primate societies: Group techniques of ecological adaptation, New Jersey 2007
- Kutsukake N., Complexity, dynamics and diversity of sociality in group-living mammals, „Ecological Resources” 2009/24
- Machalek R., The evolution of macrosociety: Why are large societies rare?, „Advances in Human Ecology” 2002/1
- Mościskier A., Natura ludzka i problem przestępczości, Warszawa 2001
- Mościskier A., Spór o naturę człowieka. Socjologia czy socjobiologia?, Warszawa 1998
- Nettle D., Beyond nature versus culture: cultural variation as an evolved characteristic, „Journal of the Royal Anthropological Institute” 2009/15
- Perry S., What Cultural Primatology Can Tell Anthropologists About the Evolution of Culture, „Annual Review of Anthropology” 2006/35
- Preuschoft S., Are primates behaviorists? Dominance, cognition, and freefloating rationales, „Journal of Comparative Psychology” 1999/113
- van Roosmalen A., de Waal F. N. M., Reconciliation and consolation among chimpanzees, „Behavioral Ecology and Sociobiology” 1979/5
- Silk J.B., The adaptive value of sociality in mammalian groups, „Phil. Trans. R. Soc. B” 2007/362
- Simmel G., The Sociology of Conflict. „American Journal of Sociology” 1903/9
- Stępień M., Kultura,prymatów innych niż człowiek jako wyzwanie dla nauk społecznych, „Studia Socjologiczne” 2008/4/191
- Stępień M., The question of non human primates morality, „Studies in the Philosophy of Law” 2010/4
- Stone B.L., The evolution of culture and sociology, „American Sociologists” 2008/39
- Strier K.B., Primate behavioral Ecology: From Ethnography to Ethology and Back, „American Anthropologist” 2003/105/1
- Strum S.C., Almost Human. A Journey into the World of Baboons, Chicago 2001
- de Waal F.B.M., Chimpanzee politics-power and sex among apes, London 1982
- de Waal F.B. M., Good natured: The origins of right and wrong in humans and other animals, Cambridge 2006
- de Waal F.B.M., Peacemaking among primates, Cambridge 1989
- de Waal F.B.M., Primates – A natural heritage of conflict resolution, „Science” 2000/289
- Wilson E.O., Konsiliencja, Warszawa 2002
- Załuski W., Ewolucyjna filozofia prawa, Warszawa 2009