Mgr Łukasz Łyżwa
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Abstrakt w języku polskim: Oddawanie głosu niespójnego z prawdziwymi preferencjami jest powszechnym zachowaniem wśród wyborców, ale nadal postrzeganym jako moralne przewinienie. Proponuję koncepcyjne ramy dylematów, przed którymi stoi wyborca i przekonuję, że głosowanie taktyczne nie jest moralnym przewinieniem, jeśli zostanie zastosowane w wyborach powszechnych. Badam związek między głosowaniem strategicznym a jego moralnym ciężarem w związku z wątpliwościami, które można znaleźć w literaturze fachowej. Dzięki paradoksom głosowania ujawnionym przez matematyków i ekonomistów skupionych wokół ruchu zwanego „teorią wyboru społecznego” kwestionuję 1) „argument konsekwencialistyczny” i 2) „argument ekspresjonistyczny”, które ostatecznie uważam za nieprzekonujące, gdyż maskują presupozycje niepowszechnie akceptowalne wśród filozofów politycznych co do roli wyborów w demokracji. W odpowiedzi na 3) „argument ze szczerości” sugerujący manipulację, ponieważ wyborca nie wyraża swoich szczerych preferencji, by tak rzec, nie głosuje naiwnie, rozróżniam manipulację szczerą i nieszczerą. Następnie podważam pięć „argumentów transparentności” Sattherwaite’a: 4) nierówność umiejętności, 5) nieefektywność, 6) brak przejrzystości preferencji wyborców, 7) brak przejrzystości preferencji przedstawicieli oraz 8) przypadkowość, które w zasadzie traktuję jako poprawne, z dodanymi drobnymi komentarzami. Uważam jednak, że niektóre z „argumentów transparentności” można traktować raczej jako cnotę niż wadę demokracji, ponieważ zachęcają do współpracy i skłaniają do aktualizowania trwających koalicji. Na koniec wyróżniam słabe i mocne stanowisko przeciwko traktowaniu głosowania strategicznego jako moralnego przewinienia. Pierwszy stoi na stanowisku, że głosowanie strategiczne może być „szczere”, a zatem moralnie akceptowalne odwołując się do argumentu nr 3). Z kolei drugi odrzuca przekonanie, że wyborca oddając głos podejmuje aktywność podatną na ocenę moralną, a same wybory powszechne powinny być postrzegane jako narzędzie podejmowania decyzji wolne od etycznych inklinacji.
Słowa kluczowe: etyka, moralność, wybory powszechne, teoria wyboru społecznego, głosowanie taktyczne, twierdzenie Arrowa
Język artykułu: angielski
Opublikowano: Numer 3(32)/2022, s. 60-71
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.3.60
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 163
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.