Prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Abstrakt w języku polskim: Prawo ochrony zwierząt jako nowopowstający obszar prawodawstwa stoi w obliczu zarówno potrzeby konstytucjonalizacji, jak i kompleksowego opracowania doktrynalnego. Rosnąca liczba regulacji wymaga ustalenia siatki pojęciowej oraz uporządkowanej podstawy aksjologicznej, w szczególności zbioru podstawowych wartości i zasad, na jakich tego rodzaju szczegółowe regulacje są opierane. Bez nich prawo ochrony zwierząt pozostaje w fazie pre-paradygmatycznej stanowiąc jedynie zbiór rozproszonych idei, koncepcji i rozwiązań prawnych. Stąd konieczność przekształcenia ich w spójną całość mogącą zasługiwać na traktowanie jako odrębnej, dojrzałej gałęzi prawodawstwa. Jej dalszy rozwój w tym właśnie kierunku nie jest możliwy bez dążenia do ufundowania jej na klarownych teoretycznych i konstytucyjnych podstawach.
Wydaje się, że w poszukiwaniach takich podstaw krystalizują się dwa zasadnicze podejścia. Pierwsze odwołuje się do pojęcia “godności”, a drugie do zdolności odczuwania (zdolności „sensytywnych”). W myśl pierwszego, prawna ochrona zwierząt powinna opierać się na uznaniu godności istot pozaludzkich. Drugie odrzuca zasadność takiego odwołania w prawodawstwie ochrony zwierząt wskazując na filozoficzne wątpliwości związane z pojęciem godności oraz dyskusyjne konsekwencje normatywne, do jakich prowadziłoby przenoszenie go na obszar ochrony zwierząt. W to miejsce opowiada się za wykorzystywaniem raczej odwołującego się wprost do nauk przyrodniczych pojęcia zdolności sensytywnych, powstałych dzięki ewolucyjnie rozwiniętym strukturom nerwowym odpowiadającym za poznawcze i emocjonalne funkcjonalności typowe dla danego gatunku, oraz związanych z nimi potrzeb psychologicznych warunkujących subiektywny dobrostan danej istoty.
Artykuł rekonstruuje i poddaje dyskusji obydwa te stanowiska, przedstawiając argumenty na rzecz odrzucenia podejścia opartego na „godności” jako filozoficznie, pojęciowo i praktycznie wadliwego oraz wskazując, że drugie z omawianych podejść, mimo istotnych mankamentów, uznać należy za bardziej uzasadnioną i obiecujący fundament prawodawstwa ochrony zwierząt.
Słowa kluczowe: zwierzęta, godność, uprawnienia, prawo, konstytucja, etyka
Język artykułu: angielski
Opublikowano: Numer 2(27)/2021, s. 69-82.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.2.69
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 159
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.