Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska
Uniwersytet Jagielloński
Abstrakt w języku polskim: Jeden z najwybitniejszych współczesnych filozofów prawa, Joseph Raz, wniósł znaczący wkład nie tylko we wspomnianą dyscyplinę, lecz także w filozofię polityczną i w filozofię moralną, które to trzy działy w jego przekonaniu współtworzą filozofię praktyczną. Dokonania J. Raza w dwóch ostatnich obszarach są polskiemu czytelnikowi słabiej znane niż jego koncepcje z zakresu jurysprudencji, tym bardziej, że żadna z jego prac, wpisująca się we wspomniane, ogólniejsze dziedziny, nie została przełożona na język polski. Niniejszy esej jest poświęcony kluczowym wątkom dociekań myśliciela w zakresie filozofii moralnej. Na dokonaną rekonstrukcję poglądów J. Raza złożyły się następujące idee: jego oryginalna wersja pluralizmu etycznego, koncepcja niewspółmierności konstytutywnej, specyficzne rozumienie uniwersalności wartości, teza o ich społecznej zależności oraz koncepty osobistego poczucia sensu i osobistego przywiązania. Interpretacja przemyśleń oksfordzkiego filozofa została wzbogacona o dwie dygresje, nawiązujące kolejno – do krytyki instrumentalnego sposobu życia autorstwa Charlesa Taylora i do leżącego u podłoża jurysprudencji Ronalda Dworkina monizmu etycznego. Z refleksji bohatera eseju bowiem można wyprowadzić argumenty, stawiające pod znakiem zapytania tezy dwóch wspomnianych myślicieli.
Prezentację i analizę kluczowych wątków filozofii moralnej J. Raza dopełniają reminiscencje autorki ze spotkań i rozmów z oksfordzkim uczonym.
Słowa kluczowe: Joseph Raz, pluralizm etyczny, niewspółmierność konstytutywna, teza o społecznej zależności wartości, osobiste poczucie sensu, osobiste przywiązanie, uniwersalność wartości.
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 1(42)/2025, s. 60-76.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2025.1.60
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 18
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.