Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Abstrakt w języku polskim: Część II niniejszego eseju została poświęcona krytyce dokonań Josepha Raza w obszarze filozofii politycznej i filozofii moralnej. Po pierwsze, została zakwestionowana rozbudowana koncepcja autonomii osobistej, leżąca u podłoża jego perfekcjonistycznej doktryny liberalnej. W konfrontacji ze współczesnymi, alarmującymi diagnozami autorstwa Sivy Vaidhyanathana i Shoshany Zuboff, głoszącymi zmierzch ideału autonomii – w następstwie destrukcyjnego oddziaływania mediów społecznościowych i narodzin tak zwanego kapitalizmu inwigilacji – wyrafinowana wizja J. Raza jawi się jako anachroniczna. Po drugie, został oprotestowany fakt posłużenia się przez filozofa kategorią praw grupowych oraz jego mało przekonująca linia obrony w polemice na tenże temat z Susan Moller Okin i Yael Tamir. Po trzecie, poddano wieloaspektowej krytyce wkład J. Raza w światową debatę nad prawami człowieka w postaci sformułowanej przez niego politycznej koncepcji tychże praw. Po czwarte wreszcie, postawiono znak zapytania przy jego zdumiewająco pozytywnej ocenie monistycznej koncepcji etycznej Ronalda Dworkina, rozwiniętej przez tego ostatniego w jego filozoficznym credo pt. Justice for Hedgehogs. Zgodnie z interpretacją, przedstawioną w obu częściach niniejszej pracy, Dworkinowska wizja idzie całkowicie w poprzek filozofii moralnej J. Raza. Trudno zatem zrozumieć rewerencję, jaką oksfordzki filozof zdaje się darzyć monistyczny z ducha projekt, zaprezentowany przez autora Justice for Hedgehogs. W konkluzji eseju podkreślono, że mimo wszelkich zastrzeżeń i wątpliwości, jakie można skierować pod adresem filozofii politycznej i filozofii moralnej J. Raza, doniosłość jego wkładu w obie te dziedziny jest nie do zakwestionowania.
Słowa kluczowe: Joseph Raz, liberalizm perfekcjonistyczny, autonomia osobista, kategoria praw grupowych, polityczna koncepcja praw człowieka, Ronald Dworkin, monizm etyczny
Język artykułu: polski
Opublikowano: Numer 2(43)/2025, s. 42-57.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2025.2.42
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 89
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.