Archiwum
Filozofii Prawa
i Filozofii Społecznej

Journal of the Polish Section of IVR (ISSN:2082-3304)

IVR
  • O NAS
  • Cel i zakres
  • Aktualności
  • Numery
    • Bieżący numer
    • Numery archiwalne
  • Redakcja
    • Skład Redakcji
    • Recenzentki i Recenzenci
  • Dla autorów
  • Etyka
  • Kontakt
  • English

Wokół wybranych wątków filozofii moralnej Josepha Raza. Część II

Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Abstrakt w języku polskim: Część II niniejszego eseju została poświęcona krytyce dokonań Josepha Raza w obszarze filozofii politycznej i filozofii moralnej. Po pierwsze, została zakwestionowana rozbudowana koncepcja autonomii osobistej, leżąca u podłoża jego perfekcjonistycznej doktryny liberalnej. W konfrontacji ze współczesnymi, alarmującymi diagnozami autorstwa Sivy Vaidhyanathana i Shoshany Zuboff, głoszącymi zmierzch ideału autonomii – w następstwie destrukcyjnego oddziaływania mediów społecznościowych i narodzin tak zwanego kapitalizmu inwigilacji – wyrafinowana wizja J. Raza jawi się jako anachroniczna. Po drugie, został oprotestowany fakt posłużenia się przez filozofa kategorią praw grupowych oraz jego mało przekonująca linia obrony w polemice na tenże temat z Susan Moller Okin i Yael Tamir. Po trzecie, poddano wieloaspektowej krytyce wkład J. Raza w światową debatę nad prawami człowieka w postaci sformułowanej przez niego politycznej koncepcji tychże praw. Po czwarte wreszcie, postawiono znak zapytania przy jego zdumiewająco pozytywnej ocenie monistycznej koncepcji etycznej Ronalda Dworkina, rozwiniętej przez tego ostatniego w jego filozoficznym credo pt. Justice for Hedgehogs. Zgodnie z interpretacją, przedstawioną w obu częściach niniejszej pracy, Dworkinowska wizja idzie całkowicie w poprzek filozofii moralnej J. Raza. Trudno zatem zrozumieć rewerencję, jaką oksfordzki filozof zdaje się darzyć monistyczny z ducha projekt, zaprezentowany przez autora Justice for Hedgehogs. W konkluzji eseju podkreślono, że mimo wszelkich zastrzeżeń i wątpliwości, jakie można skierować pod adresem filozofii politycznej i filozofii moralnej J. Raza, doniosłość jego wkładu w obie te dziedziny jest nie do zakwestionowania.

Słowa kluczowe: Joseph Raz, liberalizm perfekcjonistyczny, autonomia osobista, kategoria praw grupowych, polityczna koncepcja praw człowieka, Ronald Dworkin, monizm etyczny

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(43)/2025, s. 42-57.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2025.2.42

Ściągnij plik: Download

Liczba ściągnięć: 30

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Filed Under: Artykuły Tagged With: autonomia osobista, ethical monism, group rights as a category, Joseph Raz, kategoria praw grupowych, liberalizm perfekcjonistyczny, monizm etyczny, perfectionist liberalism, personal autonomy, political conception of human rights, polityczna koncepcja praw człowieka, Ronald Dworkin

Harmonia i dysonans. Wizje życia etycznego Isaiaha Berlina i Leszka Kołakowskiego

Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Abstrakt w języku polskim: Przedmiotem artykułu jest analiza wizji rzeczywistości etycznej, nakreślonych przez Isaiaha Berlina i Leszka Kołakowskiego. Bazę do przeprowadzenia porównania stanowią wybrane prace obu filozofów, ze szczególnym uwzględnieniem ich dwóch wczesnych esejów, opublikowanych w tym samym roku 1958. Zestawienie ze sobą poruszonych przez obu myślicieli wątków i konkretnych fragmentów ich przemyśleń prowadzi do następujących wniosków. Obaj filozofowie kreślą uderzająco podobne wizje życia etycznego. Obaj stanowczo dystansują się zarówno od monizmu etycznego, jak i od etycznego relatywizmu. Niemniej stanowisko Berlina, określane przez niego mianem pluralizmu wartości, ma pryncypialnie empirystyczny, a tym samym antymetafizyczny charakter. Perspektywa Kołakowskiego zaś, który uważał że w etyce nie ma ucieczki od metafizyki, jest w tym aspekcie krańcowo odmienna.

Słowa kluczowe: Isaiah Berlin, Leszek Kołakowski, pluralizm wartości, monizm etyczny, relatywizm etyczny, empiryzm, mit

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 3(28)/2021, s. 95-106

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.3.95

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 390

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

 

Filed Under: Artykuły Tagged With: empiryzm, Isaiah Berlin, Leszek Kołakowski, mit, monizm etyczny, pluralizm wartości, relatywizm etyczny

Szukaj

Kategorie

  • Aktualności
  • Artykuły
  • Bez kategorii
  • In Memoriam
  • Recenzje i polemiki
  • Słowo wstępne
  • Sprawozdania

Słowa kluczowe

Tischner IBE idee prawa karnego realizm metafizyczny kryzys autonomii prawa monizm etyczny tłuste wyrażenia zasada równości płci dziedzictwo kultury idealizm uzasadnienie aktów stosowania prawa dostęp do leków sądy amerykańskie in dubio pro reo wykładnia operatywna ontologia społeczna dyskurs neopozytywizm Marina Dawidowa złożona korelacja kompensująca Arkadiusz Barut integracyjna teoria prawa obserwacja pierwszego rzędu Commonwealth v. Aves normatywizm epistemologia prawa wyłączenia światopoglądowe kontratypy pozaustawowe polskie sądy polubowne rozwiązywanie sporów śmierć impartiality and independence of judges Dietmar von der Pfordten Adrian Zając rodzaje prawne Friedrich A. Hayek intencjonalizm wypowiedź dialogiczna istnieć intencjonalnie juryscentryzm realizm Andrzej Malinowski wizualność znaczenie Milena Korycka obiektywność paternalism prawo jako przedmiot kulturowy Mateusz Stępień emotions

Copyright © 2025 Polska Sekcja Międzynarodowego Stowarzyszenia Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej IVR | Administrator strony: Karolina Gmerek

Ta strona używa plików cookies. Zakładamy, że wyrażają Państwo na to zgodę, ale mogą Państwo także wyłączyć pliki cookies w Ustawieniach. //
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. (Zob. więcej // Read more) Ustawienia // SettingsZGODA // ACCEPT

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT