pluralizm wartości

Harmonia i dysonans. Wizje życia etycznego Isaiaha Berlina i Leszka Kołakowskiego

Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Abstrakt w języku polskim: Przedmiotem artykułu jest analiza wizji rzeczywistości etycznej, nakreślonych przez Isaiaha Berlina i Leszka Kołakowskiego. Bazę do przeprowadzenia porównania stanowią wybrane prace obu filozofów, ze szczególnym uwzględnieniem ich dwóch wczesnych esejów, opublikowanych w tym samym roku 1958. Zestawienie ze sobą poruszonych przez obu myślicieli wątków i konkretnych fragmentów ich przemyśleń prowadzi do następujących wniosków. Obaj filozofowie kreślą uderzająco podobne wizje życia etycznego. Obaj stanowczo dystansują się zarówno od monizmu etycznego, jak i od etycznego relatywizmu. Niemniej stanowisko Berlina, określane przez niego mianem pluralizmu wartości, ma pryncypialnie empirystyczny, a tym samym antymetafizyczny charakter. Perspektywa Kołakowskiego zaś, który uważał że w etyce nie ma ucieczki od metafizyki, jest w tym aspekcie krańcowo odmienna.

Słowa kluczowe: Isaiah Berlin, Leszek Kołakowski, pluralizm wartości, monizm etyczny, relatywizm etyczny, empiryzm, mit

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 3(28)/2021, s. 95-106

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.3.95

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 142

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Pluralizm i religia raz jeszcze. Odpowiedź Henry’emu Hardy’emu

Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska

Uniwersytet Jagielloński

Abstrakt w języku polskim: Artykuł jest kontynuacją dyskusji, jaka rozwinęła się w 2019 roku na łamach AFPiFS między Henrym Hardym i mną po opublikowaniu przygotowanej przeze mnie recenzji książki Hardy’ego In Search of Isaiah Berlin: A Literary Adventure (2018). W komentarzu do odpowiedzi Hardy’ego ustosunkowuję się do kluczowego przedmiotu naszego sporu, to jest do relacji między pluralizmem wartości i uniwersalistycznymi religiami. Hardy utrzymuje, że pluralizm z zasady podważa tego rodzaju religie, ja zaś nie podzielam tego stanowiska i argumentuję za możliwością zharmonizowania optyki pluralistycznej z perspektywą religijną. Podejmuję ponadto wątek konfliktów, do których niekiedy dochodzi w obrębie poszczególnych wartości. Tym samym powracam do wysuniętego w mojej niegdysiejszej recenzji zarzutu dotyczącego niedostatecznej wagi, jaką Hardy przypisał w swej książce tego typu konfliktom. Podtrzymuję swoją obiekcję, eksponując doniosłe konsekwencje kolizji wewnątrz wartości.

Słowa kluczowe: pluralizm wartości, uniwersalistyczne religie, pluralizm religijny, konflikty w obrębie wartości

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 3(24)/2020, s. 127-129.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2020.3.127

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 201

Pluralizm kulturowy i wiara religijna: O książce Henry’ego Hardy’ego „In Search of Isaiah Berlin: A Literary Adventure”

Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska

Uniwersytet Jagielloński

Abstrakt w języku polskim: Artykuł podejmuje dyskusję z książką autorstwa Henry’ego Hardy’ego, In Search of Isaiah Berlin: A Literary Adventure, opublikowaną jesienią 2018 r. Jej autor był najbliższym współpracownikiem Berlina, a także redaktorem i współredaktorem osiemnastu tomów jego dzieł i czterech tomów jego listów. Pierwsza część książki ma charakter wspomnieniowy, w tym artykule omówiony krótko; główny nacisk położony został w książce na jej drugą, filozoficzną, sekcję. Podane analizie i krytyce zostają w niniejszym artykule dociekania Hardy’ego dotyczące idei Berlina, ze szczególną uwagą położoną na nierozstrzygniętą debatę podjętą z Berlinem na temat związków między pluralizmem a religią. Wysunięte zostaje kilka ważnych argumentów przeciwko tezie Hardy’ego o ich wzajemnym wykluczaniu się. Argumentem kluczowym jest argument za możliwością podążania przez rzeczywistego pluralistę za religią uniwersalną, które to stanowisko jest też stanowiskiem przyjętym przez Berlina.

Słowa kluczowe: Isaiah Berlin, pluralizm wartości, pluralizm kulturowy, monizm religijny, religia uniwersalna

(Tłumaczenie tytułu, abstraktu i słów kluczowych pochodzi od redakcji)

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 2(20)/2019, s. 89-99.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.2.89

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 300

Hardy o Polanowskiej-Sygulskiej o Hardym o Berlinie o Pluralizmie i Religii

Dr Henry Hardy

Uniwersytet Oksfordzki

Abstrakt w języku polskim: Henry Hardy odpowiada na różne zarzuty wysunięte wobec niego w recenzji książki jego autorstwa In Search of Isaiah Berlin przez Beatę Polanowską-Sygulską, podnosząc, że nie przedstawia ona dobrych powodów dla zaprzeczenia jego tezie, by pluralizm wartości Isaiaha Berlina miał być niemożliwy do pogodzenia z głównymi formami przekonań religijnych.

Słowa kluczowe: pluralizm wartości, religia, Isaiah Berlin

(Tłumaczenie tytułu, abstraktu i słów kluczowych pochodzi od redakcji)

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 2(20)/2019, s. 100-103.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.2.100

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 253