Archiwum
Filozofii Prawa
i Filozofii Społecznej

Journal of the Polish Section of IVR (ISSN:2082-3304)

IVR

Rodzaje testów judicial review a zasada proporcjonalności

Prof. UMK dr hab. Milena Korycka-Zirk

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Abstrakt w języku polskim: Judical review w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA może przyjąć formę jednej z trzech formuł badania aktu lub działania władz (badania rygorystycznego, pośredniego albo opartego na racjonalnej podstawie). Każdy z tych testów wymaga analizy w ramach kontroli konstytucyjności trzech zasadniczych aspektów: jakiego rodzaju interes jednostkowy jest ograniczany, na rzecz jak uzasadnionego interesu publicznego i jakiego rodzaju jest związek między tak wskazanymi środkiem i celem. Szczegółowa analiza tych standardów proporcji, orzeczniczo wypracowanych i ewolucyjnie doostrzanych, w konfrontacji z zasadą proporcjonalności stosowaną w konstytucjach europejskich (i dokumentach międzynarodowej ochrony praw jednostki) pozwala sformułować tezy na temat tego, który standard jest silniejszy, tworzy trudniejszą do przekroczenia barierę autonomii jednostki i który jest bardziej odporny „na kroki do tyłu” w tym zakresie.

Słowa kluczowe: kontrola konstytucyjności prawa, zasada proporcjonalności, test rygorystyczny, test pośredni, test oparcia na racjonalnej podstawie

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(31)/2022, s. 54-69.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.2.54

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 73

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

 

Teoria zasad prawnych Roberta Alexy’ego

Dr Milena Korycka

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu


Abstrakt w języku polskim: Artykuł dotyczy Roberta Alexy’ego koncepcji zasad prawa, którą to koncepcję autor opiera na analizie norm konstytucyjnych. Podstawowym założeniem tejże koncepcji jest to, że na gruncie praw konstytucyjnych konieczne jest stosowanie teorii zasad prawa. W koncepcji Alexy’ego zasady prawa rozumiane są jako normy, które zobowiązują do ich realizacji w maksymalnym możliwym stopniu, biorąc pod uwagę możliwości prawne i faktyczne. Co za tym idzie, definiuje on zasady jako nakazy optymalizacyjne, które w należności od możliwości faktycznych i prawnych mogą być realizowane w różnym stopniu. Wymiar możliwości prawnej opiera się na rozróżnieniu zasad i reguł. Alexy traktuje reguły i zasady jako normy odmiennego rodzaju. Podczas gdy zasady wyznaczają zawsze racje prima facie, reguły są racjami definitywnymi dopóki nie wskaże się od nich wyjątku. Zdaniem R. Alexy’ego natura zasad implikuje istnienie zasady proporcjonalności, w tym sensie, że zasada proporcjonalności ze swoimi trzema „pod-zasadami” czyli przydatności, konieczności i proporcjonalności sensu stricte, logicznie wynika z natury zasad, może być wydedukowana z nich.
(tłumaczenie abstraktu z języka angielskiego pochodzi od redakcji)

Słowa kluczowe: Robert Alexy, zasady prawa, zasada proporcjonalności
(słowa kluczowe pochodzą od redakcji)

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(1)/2010, s. 48-63.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 971

Bibliografia:

  1. Alexy R., A Theory of Constitutional Rights, Oxford-New York 2002.
  2. Alexy R., Constitutional Rights, Balancing, and Rationality, „Ratio Juris” 2003/2.
  3. Alexy R., Jürgen Habermas’s Theory of Legal Discourse, ”Cardozo Law Review” 1995–1996/17.
  4. Alexy R., On the Structure of Legal Principles, ”Ratio Juris” 2000/3.
  5. Alexy R., On the Thesis of a Necessary Connection Between Law and Morality: Bulygin’s Critique, „Ratio Juris” 2000/2.
  6. Alexy R., The argument from justice. A reply to legal positivism, Oxford 2002.
  7. Alexy R., The Nature of Legal Philosophy, „Ratio Juris” 2004/2.
  8. Alexy R., W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa, „Państwo i Prawo” 1993/11.
  9. Dworkin R., The Model of Rules, ”The University of Chicago Law Review” 1967-68/35.
  10. Dworkin R., Imperium Prawa, Warszawa 2006.
  11. Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988/3.
  12. Habermas J., Between facts and norms, Cambridge 1996.
  13. Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998.
  14. Klatt M., Taking rights less seriously. A structural analysis of judicial discretion, „Ratio Juris” 2007/2.
  15. Korycka M., Zasada proporcjonalności – refleksje na gruncie aksjologicznych podstaw konstytucji z 1997 roku i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w: Morawski L. (red.), Wykładnia prawa i inne problemy filozofii prawa, Toruń 2005.
  16. Korycka M., Zasady prawa, „Jurysta” 2007/8.
  17. Morawski L. (red.), Wykładnia prawa i inne problemy filozofii prawa, Toruń 2005.
  18. Płeszka K., Reguły preferencji w prawniczych rozumowaniach interpretacyjnych, w: Stelmach J. (red.), Studia z filozofii prawa, Kraków 2003.
  19. Raz J., Autorytet prawa, Warszawa 2000.
  20. Stelmach J. (red.), Studia z filozofii prawa, Kraków 2003.
  21. Stelmach J., Sarkowicz R., Filozofia prawa XIX I XX w., Kraków 1998.
  22. Tuleja P., Normatywna treść praw jednostki w ustawach konstytucyjnych RP, Warszawa 1997.