Dr Paulina Konca
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Abstrakt w języku polskim: Celem tekstu jest zobrazowanie złożoności procesu dokonywania sądowej aktualizacji znaczenia tekstu prawnego w świetle zmieniających się okoliczności (np. rozwoju technologii, nauki, przemian społecznych etc.) oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie o rolę sądów i prawodawcy w dokonywaniu aktualizacji. Na podstawie analizy literatury, prawodawstwa oraz orzecznictwa zostały przedstawione podstawowe problemy związane z aktualizacją tekstu prawnego i ich wybrane rozwiązania. Temat sądowej aktualizacji tekstu prawnego był szeroko omawiany w kontekście konstytucji, natomiast literatura na temat aktualizacji ustaw wciąż pozostaje stosunkowo skąpa. Tymczasem dynamika różnorodnych zmian z każdym rokiem przyspiesza i wypracowanie ram teoretycznych dla omawianego zagadnienia staje się tym bardziej istotne. Sądy, dokonując aktualizacji, muszą postawić sobie trzy pytania. Po pierwsze, czy zmiana w danym zakresie nastąpiła? Po drugie, jaki jest wpływ zmiany na znaczenie przepisów? Po trzecie, czy sąd może dokonać aktualizacji? W ramach każdej z tych kwestii powstaje pytanie, kto jest uprawniony do jej wiążącego rozstrzygnięcia: sądy czy ustawodawca. Jeśli chodzi o kwestię pierwszą, stwierdzenie zmiany często nie nastręcza trudności, ale w wątpliwych przypadkach, w których nie ma powszechnej zgody co do tego, że okoliczności uległy zmianie, dobrze by sądy nie dokonywały aktualizacji samodzielnie, ale oparły się na ocenie prawodawcy w spornym zakresie. Jeśli chodzi o kwestię drugą, sądy ustalają zaktualizowane znaczenie, przede wszystkim kierując się celem regulacji. Jednakże nawet dokonując aktualizacji w przypadku tych samych przepisów, dwa różne sądy mogą dojść do odmiennych wniosków. Jeśli chodzi o kwestię trzecią, sądy dokonują aktualizacji między innymi, gdy stwierdzają, że brak nowelizacji to zaniedbanie ze strony ustawodawcy i uznają się za uprawnione do poprawienia tego błędu. Co istotne, w niektórych państwach możliwość dokonywania aktualizacji przez sądy wynika z samych przepisów prawa: w tekście przedstawiono irlandzkie i hiszpańskie przepisy regulujące omawiane zagadnienie.
Słowa kluczowe: Interpretacja, wykładnia, wykładnia w zmieniających się okolicznościach, rozdział władz, sądy, wykładnia dynamiczna, prawodawca.
Język artykułu: polski
Opublikowano: nr 1(42)/2025, s. 40-59.
DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2025.1.40
Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 121
Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.