Archiwum
Filozofii Prawa
i Filozofii Społecznej

Journal of the Polish Section of IVR (ISSN:2082-3304)

IVR
  • O NAS
  • Cel i zakres
  • Aktualności
  • Numery
    • Bieżący numer
    • Numery archiwalne
  • Redakcja
    • Skład Redakcji
    • Recenzentki i Recenzenci
  • Dla autorów
  • Etyka
  • Kontakt
  • English

Sądowa aktualizacja znaczenia tekstu prawnego w trzech pytaniach

Dr Paulina Konca

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Abstrakt w języku polskim: Celem tekstu jest zobrazowanie złożoności procesu dokonywania sądowej aktualizacji znaczenia tekstu prawnego w świetle zmieniających się okoliczności (np. rozwoju technologii, nauki, przemian społecznych etc.) oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie o rolę sądów i prawodawcy w dokonywaniu aktualizacji. Na podstawie analizy literatury, prawodawstwa oraz orzecznictwa zostały przedstawione podstawowe problemy związane z aktualizacją tekstu prawnego i ich wybrane rozwiązania. Temat sądowej aktualizacji tekstu prawnego był szeroko omawiany w kontekście konstytucji, natomiast literatura na temat aktualizacji ustaw wciąż pozostaje stosunkowo skąpa. Tymczasem dynamika różnorodnych zmian z każdym rokiem przyspiesza i wypracowanie ram teoretycznych dla omawianego zagadnienia staje się tym bardziej istotne. Sądy, dokonując aktualizacji, muszą postawić sobie trzy pytania. Po pierwsze, czy zmiana w danym zakresie nastąpiła? Po drugie, jaki jest wpływ zmiany na znaczenie przepisów? Po trzecie, czy sąd może dokonać aktualizacji? W ramach każdej z tych kwestii powstaje pytanie, kto jest uprawniony do jej wiążącego rozstrzygnięcia: sądy czy ustawodawca. Jeśli chodzi o kwestię pierwszą, stwierdzenie zmiany często nie nastręcza trudności, ale w wątpliwych przypadkach, w których nie ma powszechnej zgody co do tego, że okoliczności uległy zmianie, dobrze by sądy nie dokonywały aktualizacji samodzielnie, ale oparły się na ocenie prawodawcy w spornym zakresie. Jeśli chodzi o kwestię drugą, sądy ustalają zaktualizowane znaczenie, przede wszystkim kierując się celem regulacji. Jednakże nawet dokonując aktualizacji w przypadku tych samych przepisów, dwa różne sądy mogą dojść do odmiennych wniosków. Jeśli chodzi o kwestię trzecią, sądy dokonują aktualizacji między innymi, gdy stwierdzają, że brak nowelizacji to zaniedbanie ze strony ustawodawcy i uznają się za uprawnione do poprawienia tego błędu. Co istotne, w niektórych państwach możliwość dokonywania aktualizacji przez sądy wynika z samych przepisów prawa: w tekście przedstawiono irlandzkie i hiszpańskie przepisy regulujące omawiane zagadnienie.

Słowa kluczowe: Interpretacja, wykładnia, wykładnia w zmieniających się okolicznościach, rozdział władz, sądy, wykładnia dynamiczna, prawodawca.

Język artykułu: polski

Opublikowano: nr 1(42)/2025, s. 40-59.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2025.1.40

Ściągnij plik: Download

Liczba ściągnięć: 121

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Filed Under: Artykuły Tagged With: interpretacja, prawodawca, rozdział władz, sądy, wykładnia, wykładnia dynamiczna, wykładnia w zmieniających się okolicznościach

O różnym pojmowaniu intencji prawodawcy w dyskursie anglosaskim – analiza poglądów Stanleya Fisha, Larry’ego Alexandra, Jeffreya Goldsworthy’ego, Richarda Ekinsa oraz Victorii Nourse

Mgr Paweł A. BOIKE

Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Rerum Socialium,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Abstrakt w języku polskim: Intencja prawodawcy jako konstytutywne pojęcie dla intencjonalizmu bywa bardzo różnie rozumiane przez przedstawicieli tego nurtu i nie tylko przez nich. Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi pojmowania intencji przez pięcioro autorów: Stanleya Fisha, Larry’ego Alexandra, Jeffreya Goldsworthy, Richarda Ekinsa oraz Victorię Nourse, a także przeprowadzenie analizy porównawczej ich poglądów. Wiąże się to ze stosowaniem metody teoretycznej polegającej na opisie koncepcji i próbie ich porównania. W świetle poczynionych ustaleń należy podkreślić, że poglądy V. Nourse wpisują się raczej w założenia purpozywizmu niż intencjonalizmu. Stanley Fish oraz Larry Alexander reprezentują radykalną odmianę intencjonalizmu – na gruncie której ze względu na radykalne założenia ontologiczne nie jest możliwe zbudowanie na metody interpretacji mogącej znaleźć zastosowanie w praktyce. Inaczej jest w przypadku Jeffreya Goldsworthy oraz Richarda Ekinsa, którzy przyjmują założenie o tym, że prawodawca działa zgodnie ze ,,zwykłym zdrowym rozsądkiem”.

Słowa kluczowe: wykładnia, intencja, intencjonalizm, purpozywizm, oryginalizm

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 4(37)/2023, s. 15-26.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2023.4.15

Ściągnij plik: Download Liczba ściągnięć: 146

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Filed Under: Artykuły Tagged With: intencja, intencjonalizm, oryginalizm, purpozywizm, wykładnia

Odczarować zaklęciem? Uwagi na marginesie monografii Rafała Mańko o krytycznej filozofii orzekania

Mgr Mateusz Wojtanowski

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt w języku polskim: Stawiam tezę, że monografia Rafała Mańko „W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja” (Łódź, 2018) wpisuje się w tzw. esencjalistyczny odłam postmodernizmu, gdzie za fasadą sceptycyzmu poznawczego lansowane są projekty, które nie porzucają roszczeń tradycyjnej filozofii. Próbuję przekonać czytelnika, że apodyktyczne twierdzenia metafizyczne autora książki przekładają się na zbyt radykalny przekaz normatywny w zakresie orzekania. O ile nie neguję konieczności „otwarcia” tradycyjnej domeny prawniczej na argumenty zewnętrzne, o tyle uważam, że propozycja przedstawiona w tym zakresie przez Rafała Mańko jest zbyt daleko idąca.

Słowa kluczowe: orzekanie, wykładnia, polityczność, ideologia, CLS, postmodernizm

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 4(25)/2020, s. 118-126.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2020.4.118

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 425

Filed Under: Artykuły Tagged With: CLS, ideologia, orzekanie, polityczność, postmodernizm, wykładnia

Kilka uwag o przydatności narzędzi lingwistyki kognitywnej do rozróżnienia wykładni rozszerzającej i wnioskowania przez analogię

Prof. UŁ dr hab. Sylwia Wojtczak

Uniwersytet Łódzki


Abstrakt w języku polskim:
Artykuł jest propozycją dyskusji nad przydatnością narzędzi lingwistyki kognitywnej do zastosowań prawniczych, zwłaszcza w zakresie wykładni i rozumowań prawniczych. Językoznawstwo kognitywne to rozwijający się od lat 70-tych XX w. kierunek językoznawstwa i nauk kognitywnych badający język, umysł i współzależności między nimi. Analiza przykładów z obowiązującego prawa przeprowadzona za pomocą różnych koncepcji należących do lingwistyki kognitywnej (prototypów, kategorii radialnych, wyidealizowanych modeli kognitywnych, metafory konceptualnej) jest tu podstawą do sformułowania postulatów dotyczących sposobu rozumienia i rozróżniania wykładni rozszerzającej i analogii. Przykłady i postulaty pozwalają jednocześnie wyodrębnić te zmiany językowe, jakie nieuchronnie zachodzą w czasie, które powinny zostać uznane za domenę wykładni językowej.

Słowa kluczowe: lingwistyka kognitywna, wykładnia, wykładnia rozszerzająca, rozumowania prawnicze, analogia

Język artykułu: polski

Data otrzymania: 29.09.2016
Data akceptacji: 31.10.2016

Opublikowano: Numer 1(14)/2017, s. 125-140.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć:
407

Filed Under: Artykuły Tagged With: analogia, lingwistyka kognitywna, rozumowania prawnicze, Sylwia Wojtczak, wykładnia, wykładnia rozszerzająca

Szukaj

Kategorie

  • Aktualności
  • Artykuły
  • Bez kategorii
  • In Memoriam
  • Recenzje i polemiki
  • Słowo wstępne
  • Sprawozdania

Słowa kluczowe

Unia Europejska decyzje interpretacyjne Wojciech Zomerski prawa metafizyczne reguły wykładni drugiego stopnia moralne maksimum zwierzęta sensytywne (czujące) wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia laickość precedens orzecznictwo sądowoadministracyjne Michał Pawłowski psychologia poznawcza strategia interpretacyjna sędziowskie nieposłuszeństwo prawo autorskie sądy Wojciech Załuski rule of law test rygorystyczny narracje prawne transformacja demokratyczna świadomość społeczna cultural pluralism rządy prawa Marcin Romanowicz filozofia fenomenologiczna prawo spadkowe etyka teleologiczna natura rzeczy wola Rudolf Steiner teoria znaczenia praca środek odwoławczy Hohfeldian incidents socialization Abdukcja prawo i język Foucault teatr legislacyjny kantyzm współpraca ordoliberalizm otwarta struktura autonomia osobista socjologia prawa filozofia publiczna paradoks różnic minimalnych ochrona prawna zwierząt

Copyright © 2025 Polska Sekcja Międzynarodowego Stowarzyszenia Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej IVR | Administrator strony: Karolina Gmerek

Ta strona używa plików cookies. Zakładamy, że wyrażają Państwo na to zgodę, ale mogą Państwo także wyłączyć pliki cookies w Ustawieniach. //
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. (Zob. więcej // Read more) Ustawienia // SettingsZGODA // ACCEPT

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT