świadomość prawna

Wybór stylu życia a świadomość praw podstawowych

Prof. UŁ dr hab. Bartosz Wojciechowski

Uniwersytet Łódzki

Abstrakt w języku polskim: Artykuł dotyczy potrzeby akceptacji pluralizmu stylów życia we współczesnych porządkach prawnych, co ma umożliwić każdej jednostce odnalezienie własnego modus vivendi w zróżnicowanym świecie. Taka postawa jest szczególnie istotna podczas dyskusji na temat praw osób LGBTQ, dla której punkt wyjścia stanowi orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w tych sprawach. Autor wskazuje, że należyta realizacja praw i tolerancja dla pluralizmu wartości, światopoglądowego czy stylów życia nie jest możliwa bez świadomości prawnej podmiotów, należących do określonych mniejszości, która budowana jest przez wrażliwą i pluralistyczną postawę sędziów znajdującą wyraz w ich wyrokach.

Słowa kluczowe: równość, (nie)dyskryminacja, tożsamość, świadomość prawna, pluralizm aksjologiczny, godność człowieka, uznanie

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(31)/2022, s. 97-108.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.2.97

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 261

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

O możliwości kształtowania świadomości konstytucyjnej przez sądy administracyjne

Dr Anna Chmielarz-Grochal

Uniwersytet Łódzki

Abstrakt w języku polskim: Artykuł ma na celu pokazanie, jak sądy administracyjne (w szczególności Naczelny Sąd Administracyjne) uczestniczą w kształtowaniu świadomości konstytucyjnej obywateli. Główna teza artykułu sprowadza się do tego, że sądy administracyjne kształtują świadomość konstytucyjną przez bezpośrednie stosowanie postanowień ustawy zasadniczej. Tak postawiona teza koresponduje z założeniem, że uzasadnienia orzeczeń będących efektem stosowania konstytucji mają walor edukacyjny. Przykłady z praktyki sądowego stosowania art. 2, przepisów o prawach podstawowych (w tym mających charakter zasad – art. 30 i art. 32) oraz art. 45 w zw. z art. 184 Konstytucji RP pokazują, że uzasadnienia mogą spełniać rolę nośnika wiedzy o ustawie zasadniczej, uregulowanych w niej instytucjach prawnych i istocie praw podstawowych, z uwzględnieniem roli sądu jako gwaranta ochrony praw jednostki.

Słowa kluczowe: świadomość konstytucyjna, świadomość prawna, tożsamość konstytucyjna, bezpośrednie stosowanie konstytucji, wykładnia prokonstytucyjna, argumentacja konstytucyjna, sądy administracyjne

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(31)/2022, s. 22-37.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.2.22

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 233

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Prawo w filmie jako przejaw estetyki prawa i szczególny przypadek kierunku prawo i literatura

Prof. dr hab. Kamil Zeidler

Uniwersytet Gdański

Abstrakt w języku polskim: Zestawiając ze sobą i porządkując nurty badawcze: prawo w filmie, prawo i literatura oraz estetyka prawa – łatwo dojść do wniosku, że mamy do czynienia z bliskimi sobie tematami w których pewne zakresy pól badawczych są takie same. Najszerszym pojęciem jest estetyka prawa, która obejmuje swym zakresem w całości kierunek prawo i literatura. Prawo w filmie jest natomiast uszczegółowieniem tego ostatniego.

Porządkując estetykę prawa, można zamknąć ją w trzech ujęciach: zewnętrznym, wewnętrznym oraz nazywanym „prawo jako narzędzie estetyzacji”. Estetyka prawa w ujęciu zewnętrznym zajmuje się przejawami prawa, inspiracjami prawniczymi, motywami prawnymi, symbolami, znakami, które były przedstawiane przez wieki w sztukach pięknych. Przedmiotem estetyki prawa w ujęciu wewnętrznym jest samo prawo. Trzecie ujęcie estetyki prawa koncentruje się na prawie jako narzędziu estetyzacji życia codziennego.

W ramach kierunku prawo i literatura rozważania dotyczą bądź zawartości treści prawnych i prawniczych w dziełach literackich (law in literature), bądź wartości literackiej, w tym estetycznej, aktów normatywnych, a szerzej także innych aktów stosowania prawa (law as literature). Szczególnym przypadkiem tego kierunku badawczego jest kinematografia prawnicza, gdzie film nakręcony na podstawie scenariusza traktuje się jako pewną narrację, co pozwala uznać, że prawo w filmie stanowi rozwinięcie kierunku prawo i literatura.

Praktyczny aspekt tych badań – zarówno estetyki prawa, prawa i literatury oraz prawa w filmie – dotyczy przede wszystkich znaczenia i wpływu na świadomość prawną oraz na kształtowanie postaw wobec prawa. Najważniejsze jest tu zwrócenie się ku problemowi kształtowania świadomości prawnej za pośrednictwem innych środków niż sam tekst aktu normatywnego.

Słowa kluczowe: estetyka prawa, prawo i literatura, prawo w filmie, kinematografia prawnicza, świadomość prawna

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(26)/2021, s. 8-20.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.1.8

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 477