Archiwum
Filozofii Prawa
i Filozofii Społecznej

Journal of the Polish Section of IVR (ISSN:2082-3304)

IVR

Prawnicze wzorce osobowe na kanwie „małpiego procesu” w filmie Inherit the Wind Stanleya Kramera

Prof. UG dr hab. Tomasz Widłak

Uniwersytet Gdański

Abstrakt w języku polskim: Artykuł analizuje film Inherit the Wind (“Kto sieje wiatr”) z 1960 r. w reżyserii Stanleya Kramera według scenariusza inspirowanego wydarzeniami tzw. „małpiego procesu Scopesa”, który odbył się w 1925 r. w Dayton, Tennessee (USA). Twórcy dzieła dość swobodnie potraktowali motyw kontrowersyjnego „procesu stulecia”, proponując widzowi, zamiast historycznej dokładności, alegorię politycznych wydarzeń lat 50. XX w. w USA a zarazem uniwersalne studium skutków instytucjonalizacji ideologiczno-religijnego fundamentalizmu. Ponadczasowość obrazu Kramera można upatrywać jednak także w kontekście jego pozytywnego zaangażowania w kształtowanie etyki prawniczej. Osią fabuły filmu jest zderzenie postaci prawniczych, nawiązujących do rzeczywiście biorących udział w małpim procesie wybitnych jurystów swojej epoki: Williama Jenningsa Bryana oraz Clarenca Darrowa. Film Kramera przedstawia pozytywny wzorzec prawnika w osobie obrońcy – adwokata Drummonda, kontrastując go z anty-bohaterem – wspierającym oskarżenie prawnikiem i politykiem Bradym. Rekonstrukcja filmowych osobowości Drummonda i Brady’ego przeprowadzona została z perspektywy etyki cnót z wykorzystaniem egzemplarystycznej teorii moralnej Lindy Trinkaus Zagzebski, która pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu wykreowanych postaci niż w przypadku deontycznej oceny słuszności moralnej ich poszczególnych czynów.

Słowa kluczowe: egzemplaryzm, etyka cnót, etyka prawnicza, jurysprudencja cnót, małpi proces

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(26)/2021, s. 33-44.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.1.33

Download: Download
Number of downoads: 50

Cnoty i wady sędziowskie – zarys koncepcji badań z zakresu teorii prawa

Prof. UG dr hab. Tomasz Widłak

Uniwersytet Gdański

Abstrakt w języku polskim: Artykuł porusza kwestię możliwości zastosowania teorii aretycznej do teorii prawa w jurysdykcjach kręgu kultury prawa stanowionego i proponuje obszary oraz problemy badawcze w tym zakresie. Autor wychodzi z założenia, że wykorzystanie pojęcia „cnoty” i etyki cnót na potrzeby teorii prawa powinno rozpocząć się od odniesienia do etyki sędziego i normatywnej teorii sądowego podejmowania decyzji. Podejście to może być szczególnie owocne na potrzeby 1) uporządkowania chaotycznego języka moralnego, który jest obecny w debacie publicznej w Polsce w odniesieniu do sędziów, ich umiejętności i cech charakteru, co z kolei może doprowadzić do 2) sformułowania teorii wyjaśniającej i normatywnej ról sędziowskich, która lepiej odpowiada zauważalnym brakom prawniczej deontologii. Autor proponuje przeprowadzenie badań, które mogłyby polegać na interpretacyjnym ustaleniu katalogu cnót i wad sędziowskich, biorąc pod uwagę różne aspekty szeroko pojmowanej polskiej i europejskiej kontynentalnej kultury prawnej (obejmujące normy prawne i etyczne, dyskurs publiczny, literaturę prawniczą i inną, historyczne i fikcyjne przykłady i wzorce). Jeśli chodzi o etykę zawodu sędziego, istniejące teorie cnót na gruncie filozofii moralności, w tym nieeudajmonistyczne, powinny zostać uwzględnione w celu zidentyfikowania modelu cnoty najlepiej dostosowanego do specyfiki zawodu sędziego. Aretyczna (a nie deontologiczna lub konsekwencjalistyczna) perspektywa umożliwia otwarcie nowych perspektyw dla debaty nad statusem i jakością sądownictwa, w tym problemów niezależności sędziów i wyboru właściwych kandydatów na urzędy sędziowskie.

Słowa kluczowe: cnota, cnoty jurydyczne, cnoty sędziowskie, etyka cnót, jurysprudencja cnót, teoria aretyczna, charakter sędziego

Język artykułu: angielski

Data otrzymania: 31.05.2019
Data akceptacji: 02.12.2019

Opublikowano: Numer 2(20)/2019, s. 51-62.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.2.51

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 227