kryzys konstytucyjny

Analiza kryzysu konstytucyjnego z perspektywy funkcji aksjologicznej konstytucji. Zarys podstawowych zagadnień teoretycznych

Dr Wojciech Mojski

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Abstrakt w języku polskim: Spory o wartości, w państwie, którego ustrój oparto na otwartej aksjologicznie konstytucji, są czymś zupełnie naturalnym. Wartością w takim państwie powinna być również sama konstytucja, która gwarantuje w sensie ustrojowym równoprawną w zasadzie pozycję różnych wartości społecznych i indywidualnych. Kryzys konstytucyjny nie ma jednak charakteru naturalnego sporu o wartości w państwie konstytucji otwartej aksjologicznie, ale jest sytuacją ustrojową, w ramach której następuje próba nacechowanego złą wiarą narzucenia wyłącznego systemu wartości z naruszeniem norm konstytucyjnych. Próba ta dotyczy przy tym wartości fundamentalnych dla konstytucyjnie unormowanego ustroju, a więc skutkiem tego niekonstytucyjnego postępowania jest nie tylko podważenie funkcji prawnej konstytucji, ale także jej funkcji aksjologicznej. Celem opracowania jest przybliżenie podstawowych zagadnień dotyczących tej problematyki, przede wszystkim w kontekście założeń teorii konstytucji, ale także z uwzględnieniem polskich doświadczeń ustrojowych ostatnich lat.

Słowa kluczowe: funkcje konstytucji, wartości konstytucyjne, kryzys konstytucyjny

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(30)/2022, s. 55-62

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.1.55

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 69

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

Szymon A. Gasz, Marek P. Kaczmarczyk

Uniwersytet Warszawski

Abstrakt w języku polskim: Czas zmian zachodzących w porządku konstytucyjnym, zarówno tych konstytucyjnych jak i tych prowadzonych metodą faktów dokonanych, stanowi niewątpliwie ciekawą okazję do pogłębionych analiz. Analizy te czynione mogą być z różnych perspektyw. Autorzy skupiają się na trzech podstawowych perspektywach – prawnej, filozoficznej i politologicznej po to, aby zbadać zjawisko, które określają mianem posłuszeństwa konstytucyjnego. Ograniczone ramy tekstu pozwalają jedynie na wprowadzenie do rzeczonego zagadnienia. W niniejszym tekście Autorzy wskażą na podstawowe kategorie dotyczące posłuszeństwa konstytucyjnego, zastanowią się nad wymiarami tego posłuszeństwa i spróbują zaproponować rozwiązanie zagadki przyszłości polskiego konstytucjonalizmu. Cała analiza nawiązuje wielokrotnie do kategorii socjologicznych i poniekąd psychologicznych, gdyż posłuszeństwo konstytucyjne jest przede wszystkim właściwą postawą obywatelską i relacją, której świadomość częstokroć odkrywa się dopiero w kryzysowym momencie.

Słowa kluczowe: Konstytucja, konstytucjonalizm, posłuszeństwo konstytucyjne, kryzys konstytucyjny, interpretacja prawa, społeczeństwo obywatelskie

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(30)/2022, s. 17-32

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.1.17

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 70

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Polskie spory między populistycznym a prawnym konstytucjonalizmem wobec refleksyjności konstytucji

Dr hab. Maciej Pichlak

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt w języku polskim: Artykuł ma na celu analizę konstytucjonalizmu prawnego oraz konstytucjonalizmu populistycznego, jako dwóch dominujących stanowisk ideowych w dyskursie konstytucyjnym ostatnich dekad. Analiza jest prowadzona w kontekście polskiego kryzysu konstytucyjnego państwa prawa oraz z perspektywy filozofii refleksyjności. Takie podejście teoretyczne i metodologiczne pozwala wykazać, że dwa omawiane stanowiska – mimo zachodzących między nimi różnic – podzielają wspólne błędne założenia dotyczące relacji prawa, demokracji i praktyki konstytucyjnej. Oba bowiem dążą do ukształtowania tej praktyki na sposób zamknięty i monologiczny, poddany jednemu partykularnemu typowi racjonalności. Dla konstytucjonalizmu prawnego będzie to racjonalność jurydyczna, zaś dla jego populistycznego odpowiednika – racjonalność polityczna. Ten wspólny błąd sprawia, że trwający między nimi spór okazuje się jałowy. Alternatywą jest takie podejście do konstytucjonalizmu, które będzie uwzględniać zasadniczą refleksyjność praktyki konstytucyjnej (rozumianej jako praktyka tworzenia, stosowania i interpretowania konstytucji oraz publicznego debatowania o tym akcie). Zgodnie z ogólną charakterystyką refleksyjności, praktyka konstytucyjna przedstawia się wtedy jako proces otwarty, pluralistyczny i pośredniczący między różnymi społecznymi punktami widzenia. Taka alternatywa okazuje się istotna nie tylko w odniesieniu do polskich sporów konstytucyjnych, ale także w szerszym kontekście współczesnego kryzysu liberalno-demokratycznych porządków konstytucyjnych.

Słowa kluczowe: konstytucjonalizm prawny, konstytucjonalizm populistyczny, konstytucjonalizm refleksyjny, refleksyjność, refleksyjność prawa, kryzys konstytucyjny, kryzys państwa prawa

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(30)/2022, s. 63-73

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.1.63

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 74

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.