konstytucja

Wpływ unormowań konstytucyjnych Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej na partycypację kobiet w sferze publicznej

Dr hab. Małgorzata Niewiadomska-Cudak

Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie

Abstrakt w języku polskim: Artykuł analizuje konstytucyjną normę dotyczącą równości płci, zawartą w ustawie zasadniczej Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. i w Konstytucji Republiki Litewskiej (Lietuvos Respublikos Konstitucija) z 1992 r. Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób w tych dwóch najważniejszych dla obu państw aktach normatywnych, mających najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa, zapisana jest zasada równości płci. W kręgu zainteresowań badawczych będzie więc kwestia konstytucyjnych unormowań i ich wpływu na partycypację kobiet w rządach obu analizowanych państw, krajowych parlamentach oraz Parlamencie Europejskim. Obecny deficyt demokracji można rozpatrywać z poziomu niedoreprezentowania kobiet w strukturach politycznych. Udział kobiet zwiększa bowiem legitymizację instytucji demokratycznych oraz przyczynia się do zmniejszenia występujących w życiu publicznym nierówności pomiędzy płciami. Budowanie świadomości na temat roli instytucji publicznych w aspekcie równości szans bez względu na płeć koresponduje z zasadą sprawiedliwości społecznej, zgodnie z którą kobiety i mężczyźni powinni mieć równy dostęp do wysokich urzędów, w tym do krajowego i europejskiego parlamentu. Równość i sprawiedliwość to podstawowe wartości i istota demokracji. Cechą o szczególnym znaczeniu jest równość płci. Wiarygodną podstawę do jej zdefiniowania daje konstytucja, dlatego w artykule przeanalizowano, w jaki sposób jej przepisy wpływają na partycypację kobiet w sferze politycznej.

Słowa kluczowe: konstytucja, zasada równości płci, partycypacja polityczna kobiet, niedoreprezentowanie, rząd, parlament

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(31)/2022, s. 70-83.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.2.70

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 162

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

Szymon A. Gasz, Marek P. Kaczmarczyk

Uniwersytet Warszawski

Abstrakt w języku polskim: Czas zmian zachodzących w porządku konstytucyjnym, zarówno tych konstytucyjnych jak i tych prowadzonych metodą faktów dokonanych, stanowi niewątpliwie ciekawą okazję do pogłębionych analiz. Analizy te czynione mogą być z różnych perspektyw. Autorzy skupiają się na trzech podstawowych perspektywach – prawnej, filozoficznej i politologicznej po to, aby zbadać zjawisko, które określają mianem posłuszeństwa konstytucyjnego. Ograniczone ramy tekstu pozwalają jedynie na wprowadzenie do rzeczonego zagadnienia. W niniejszym tekście Autorzy wskażą na podstawowe kategorie dotyczące posłuszeństwa konstytucyjnego, zastanowią się nad wymiarami tego posłuszeństwa i spróbują zaproponować rozwiązanie zagadki przyszłości polskiego konstytucjonalizmu. Cała analiza nawiązuje wielokrotnie do kategorii socjologicznych i poniekąd psychologicznych, gdyż posłuszeństwo konstytucyjne jest przede wszystkim właściwą postawą obywatelską i relacją, której świadomość częstokroć odkrywa się dopiero w kryzysowym momencie.

Słowa kluczowe: Konstytucja, konstytucjonalizm, posłuszeństwo konstytucyjne, kryzys konstytucyjny, interpretacja prawa, społeczeństwo obywatelskie

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(30)/2022, s. 17-32

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.1.17

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 227

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Przeciw godności. Argument za niemetafizycznym fundamentem prawa ochrony zwierząt

Prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Abstrakt w języku polskim: Prawo ochrony zwierząt jako nowopowstający obszar prawodawstwa stoi w obliczu zarówno potrzeby konstytucjonalizacji, jak i kompleksowego opracowania doktrynalnego. Rosnąca liczba regulacji wymaga ustalenia siatki pojęciowej oraz uporządkowanej podstawy aksjologicznej, w szczególności zbioru podstawowych wartości i zasad, na jakich tego rodzaju szczegółowe regulacje są opierane. Bez nich prawo ochrony zwierząt pozostaje w fazie pre-paradygmatycznej stanowiąc jedynie zbiór rozproszonych idei, koncepcji i rozwiązań prawnych. Stąd konieczność przekształcenia ich w spójną całość mogącą zasługiwać na traktowanie jako odrębnej, dojrzałej gałęzi prawodawstwa. Jej dalszy rozwój w tym właśnie kierunku nie jest możliwy bez dążenia do ufundowania jej na klarownych teoretycznych i konstytucyjnych podstawach.

Wydaje się, że w poszukiwaniach takich podstaw krystalizują się dwa zasadnicze podejścia. Pierwsze odwołuje się do pojęcia “godności”, a drugie do zdolności odczuwania (zdolności „sensytywnych”). W myśl pierwszego, prawna ochrona zwierząt powinna opierać się na uznaniu godności istot pozaludzkich. Drugie odrzuca zasadność takiego odwołania w prawodawstwie ochrony zwierząt wskazując na filozoficzne wątpliwości związane z pojęciem godności oraz dyskusyjne konsekwencje normatywne, do jakich prowadziłoby przenoszenie go na obszar ochrony zwierząt. W to miejsce opowiada się za wykorzystywaniem raczej odwołującego się wprost do nauk przyrodniczych pojęcia zdolności sensytywnych, powstałych dzięki ewolucyjnie rozwiniętym strukturom nerwowym odpowiadającym za poznawcze i emocjonalne funkcjonalności typowe dla danego gatunku, oraz związanych z nimi potrzeb psychologicznych warunkujących subiektywny dobrostan danej istoty.

Artykuł rekonstruuje i poddaje dyskusji obydwa te stanowiska, przedstawiając argumenty na rzecz odrzucenia podejścia opartego na „godności” jako filozoficznie, pojęciowo i praktycznie wadliwego oraz wskazując, że drugie z omawianych podejść, mimo istotnych mankamentów, uznać należy za bardziej uzasadnioną i obiecujący fundament prawodawstwa ochrony zwierząt.

Słowa kluczowe: zwierzęta, godność, uprawnienia, prawo, konstytucja, etyka

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 2(27)/2021, s. 69-82.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.2.69

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 301

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Czy amerykańska jurysprudencja posiada reguły interpretacji Konstytucji?

Dr Anna Tomza

Uniwersytet Łódzki

Abstrakt w języku angielskim: The most discussed issue in the theory of law is the problem of its interpretation, and main question in this topic is – how to make a proper interpretation? The American common-law, opposite the European theory of law, seems not to have general rules of interpretation, but only the idea of proper interpretation. Also the methodology of statutory interpretation is some kind of the judge-made law. As Henry M. Hart said „The hard truth of the matter is that American courts have no intelligible, generally accepted, and consistently applied theory of statutory interpretation”. According to this, currently the question focuses on finding the generally rules of interpretation, which should be some kind of canons of the statutory interpretation. This article tries to give the answer to the question: „if American jurisprudence has any rules of interpretation of law?”.

Słowa kluczowe: jurysprudencja amerykańska, wykładnia prawa, reguły interpretacyjne, konstytucja

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(9)/2014, s. 125-133

Ściągnij plik: Download

Liczba ściągnięć: 214