prawo

Teatr a partycypacja – co dobrego może wnieść „teatralność” dla zaangażowania obywatelskiego?

Bartłomiej Bodziński-Guzik

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Abstrakt w języku polskim: Poniższy artykuł poświęcony jest pojęciu partycypacji publicznej, analizowanemu z perspektywy teatralnej. Głównym punktem odniesienia dla rozważań jest koncepcja Teatru Legislacyjnego A. Boal’a, zgodnie z którą teatr może służyć do tworzenia propozycji ustaw, wnosząc dodatkową wartość do procesu partycypacji; artykuł ten ma jednak na celu skupienie się na teatrze w szerokim ujęciu. Artykuł skupia się na relacjach pomiędzy teatrem i różnymi istotnymi przejawami aktywności społecznej, aby określić i zaprezentować potencjalne korzyści z wykorzystania teatru w procesie partycypacji. Celem tekstu jest przedstawienie wstępnego przeglądu istotnych dla tematu koncepcji i analiz, które mogą pobudzić i wesprzeć przyszłą refleksję nad „teatralnością” partycypacji.

Słowa kluczowe: partycypacja publiczna, prawo, wspólnota, polityka, teatr legislacyjny, terapia, protest

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 2(35)/2023, s. 5-19.

DOI: https://doi.org/10.36280//AFPiFS.2023.2.5

Ściągnij plik: Download Liczba ściągnięć: 21

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wolność – równość – braterstwo, czyli koncepcja trójczłonowego społeczeństwa Rudolfa Steinera

Prof. UMK dr hab. Marta BARANOWSKA

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Abstrakt w języku polskim: Celem badawczym artykułu jest przedstawienie koncepcji trójczłonowego społeczeństwa Rudolfa Steinera, a także próba wskazania, czy idee, które podnosił, znajdują swoje miejsce we współczesnym dyskursie z zakresu filozofii społecznej i politycznej. Pytaniami badawczymi, jakie należy w tym kontekście zadać, to: czy jest możliwe wpisanie poglądów R. Steinera w konkretny nurt myśli politycznej? Czy uważał on za możliwe urzeczywistnienie idei wolności, równości i braterstwa w życiu społecznym? W jaki sposób postrzegał relację jednostki i wspólnoty? Zrealizowanie celu badawczego wymagało analizy i interpretacji pism R. Steinera oraz analizy literatury naukowej poświęconej temu zagadnieniu. Przede wszystkim uważał, że trzy idee: wolność, równość, braterstwo nie są możliwe do zrealizowania, gdy organizm społeczny traktuje się jako jedność. Oryginalnym rozwiązaniem tego problemu było zaproponowanie podziału społecznego organizmu na trzy części na wzór ludzkiego organizmu i w każdej z nich jedna z tych idei byłaby realizowana. Dział duchowy opierałby się na całkowitej wolności od wpływów państwa i gospodarki, dział gospodarczy byłby oparty na braterstwie, a nie na liberalnej, egoistycznej chęci bogacenia czy na socjalistycznym dążeniu do równości. Przedstawił też koncepcję, która przypomina coraz częściej podnoszoną we współczesnej filozofii społecznej kwestię bezwarunkowego dochodu podstawowego. Dział polityczny oparty byłby na demokratycznej równości. R. Steiner podkreślał, że nie tworzy nowej ideologii, ponieważ nigdy nie będzie możliwy trwały ład społeczny. Wprowadził też do filozofii społecznej oryginalne rozwiązanie wskazując, że życie nie jest jednością i ma różne aspekty, w każdym z nich można uznać inne priorytety, co w efekcie przyniesie optymalne rozwiązanie paradoksu: jednostka czy wspólnota?

Słowa kluczowe: Rudolf Steiner, trójczłonowy porządek społeczny, antropozofia, wolność, filozofia społeczna, bezwarunkowy dochód podstawowy, prawo

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(34)/2023, s. 5-17

DOI: https://doi.org/10.36280//AFPiFS.2023.1.5

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 44

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Ile piękna w prawie? Ile prawa w pięknie? Recenzja książki Kamila Zeidlera Estetyka prawa (Gdańsk–Warszawa 2020, ss. 309)

Dr Dawid Kostecki

Katolicki Uniwersytet Lubelski

Słowa kluczowe: prawo, estetyka, estetyka prawa, filozofia prawa, jurysprudencja

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 3(32)/2022, s. 114-118

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.3.114

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 86

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Pojęcie racjonalności i racjonalizacja prawa w pracach Maxa Webera

Mgr Konstanty Kuryłowicz

Uniwersytet w Białymstoku

Abstrakt w języku polskim: Skala rozważań Maxa Webera bywa przytłaczająca. Rezultat stanowi jednak źródło znakomitej perspektywy badawczej na rzeczywistość społeczną. Reinhard Bendix nazwał Webera magicznym nazwiskiem współczesnych nauk społecznych. Zgadzając się z tym twierdzeniem, Autor niniejszego artykułu podejmuje się rozważań w zakresie jednego z fundamentalnych problemów nauk społecznych – problematycznej koncepcji racjonalności, stanowiącej kluczowy element prac Maxa Webera. Celem niniejszej pracy będzie analiza zawiłości leżących u podstaw jej definicji. Po pierwsze, zbadana zostanie mnogość kontekstów, w których autor Gospodarki i społeczeństwa posługuje się pojęciem racjonalność i racjonalizacja. Po stwierdzeniu, że właściwie niemożliwe jest precyzyjne zdefiniowanie pojęcia racjonalizacji, bez umieszczenia jej w określonym kontekście, nastąpi przejście do problematyki racjonalizacji prawa. Spojrzenie na typologię racjonalizacji prawa, zgodnie z różnymi płaszczyznami na których system prawa może manifestować swoją racjonalność bądź irracjonalność – w materialnym, czy też formalnym aspekcie. Powyższe zostanie skonkludowane podsumowaniem, w którym Autor zarysowuje wątki winne zbadania w następnej kolejności.

Słowa kluczowe: odczarowanie, irracjonalność, prawo, racjonalizm, racjonalność, racjonalizacja, Weber

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 3(28)/2021, s. 82-94

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.3.82

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 129

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Przeciw godności. Argument za niemetafizycznym fundamentem prawa ochrony zwierząt

Prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski

Uniwersytet Śląski w Katowicach

Abstrakt w języku polskim: Prawo ochrony zwierząt jako nowopowstający obszar prawodawstwa stoi w obliczu zarówno potrzeby konstytucjonalizacji, jak i kompleksowego opracowania doktrynalnego. Rosnąca liczba regulacji wymaga ustalenia siatki pojęciowej oraz uporządkowanej podstawy aksjologicznej, w szczególności zbioru podstawowych wartości i zasad, na jakich tego rodzaju szczegółowe regulacje są opierane. Bez nich prawo ochrony zwierząt pozostaje w fazie pre-paradygmatycznej stanowiąc jedynie zbiór rozproszonych idei, koncepcji i rozwiązań prawnych. Stąd konieczność przekształcenia ich w spójną całość mogącą zasługiwać na traktowanie jako odrębnej, dojrzałej gałęzi prawodawstwa. Jej dalszy rozwój w tym właśnie kierunku nie jest możliwy bez dążenia do ufundowania jej na klarownych teoretycznych i konstytucyjnych podstawach.

Wydaje się, że w poszukiwaniach takich podstaw krystalizują się dwa zasadnicze podejścia. Pierwsze odwołuje się do pojęcia “godności”, a drugie do zdolności odczuwania (zdolności „sensytywnych”). W myśl pierwszego, prawna ochrona zwierząt powinna opierać się na uznaniu godności istot pozaludzkich. Drugie odrzuca zasadność takiego odwołania w prawodawstwie ochrony zwierząt wskazując na filozoficzne wątpliwości związane z pojęciem godności oraz dyskusyjne konsekwencje normatywne, do jakich prowadziłoby przenoszenie go na obszar ochrony zwierząt. W to miejsce opowiada się za wykorzystywaniem raczej odwołującego się wprost do nauk przyrodniczych pojęcia zdolności sensytywnych, powstałych dzięki ewolucyjnie rozwiniętym strukturom nerwowym odpowiadającym za poznawcze i emocjonalne funkcjonalności typowe dla danego gatunku, oraz związanych z nimi potrzeb psychologicznych warunkujących subiektywny dobrostan danej istoty.

Artykuł rekonstruuje i poddaje dyskusji obydwa te stanowiska, przedstawiając argumenty na rzecz odrzucenia podejścia opartego na „godności” jako filozoficznie, pojęciowo i praktycznie wadliwego oraz wskazując, że drugie z omawianych podejść, mimo istotnych mankamentów, uznać należy za bardziej uzasadnioną i obiecujący fundament prawodawstwa ochrony zwierząt.

Słowa kluczowe: zwierzęta, godność, uprawnienia, prawo, konstytucja, etyka

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 2(27)/2021, s. 69-82.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.2.69

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 159

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

“Lewiatan” Andrieja Zwagincewa: nieznośny stan natury

Mgr Katarzyna Krzyżanowska

European University Institute, Florencja

Abstrakt w języku polskim: “Lewiatan” Andrieja Zwagincewa to film, który ukazuje świat w stanie natury, bez żadnych szans na zawiązanie Hobbesowskiej umowy społecznej. Film, którego akcja dzieje się na rosyjskich rubieżach, ukazuje losy szanowanego oraz rodzinnego mężczyzny, który stopniowo zostaje pozbawiony wszystkich swoich dóbr ze względu na brak porządku politycznego zdolnego do wprowadzenia prawa i sprawiedliwości. Film ukazuje współczesne “upadłe państwo”, które można zrównać ze stanem natury, gdzie nie ma żadnej prawowitej władzy, a jedynym narzędziem do osiągnięcia swoich celów (w sferze prywatnej i publicznej) jest tylko przemoc. Religia to tylko puste rytuały, które służą utrzymaniu władzy przez skorumpowanych dygnitarzy. Ten świat nie jest w stanie przetrwać bez niewinnych ofiar, kozłów ofiarnych, którym okazuje się być bohater filmu. Artykuł jest prawną i filozoficzną analizą filmu, który korzysta przede wszystkim z teorii umowy społecznej w wersji Hobbesa. Artykuł ukazuje rosyjskie miasteczko jako symbol stanu natury opisanego przez Hobbesa, i wskazuje przyczyny, dla których umowa nie mogła zostać zawarta. Według teorii Hobbesa, w stanie natury pojęcia takie jak sprawiedliwość i niesprawiedliwość nie niosą żadnego sensu. To dlatego w artykule przedstawione są inne, teologiczne oraz antropologiczne pojęcia, które mogą pomóc rozszyfrować znaczenie filmu Zwagincewa.

Słowa kluczowe: Lewiatan, Hobbes, Legendre, Agamben, kryzys, rytuał, religia, prawo

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 1(26)/2021, s. 62-75.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.1.62

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 221

Między sprawiedliwością a miłosierdziem. Porównanie amerykańskiej i rosyjskiej wersji Dwunastu gniewnych ludzi

Dr Paweł Jabłoński

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt w języku polskim: Celem artykułu jest tematyzacja dwóch różnych typów postaw wobec prawa – które w nawiązaniu do M.J. Siemka i L.L. Fullera określam mianem „wschodniej” i „zachodniej”. Zadanie to realizowane jest przez porównawczą interpretację dwóch znanych filmów – tj. Dwunastu gniewnych ludzi (reż. S. Lumet, USA 1957) oraz rosyjski wersji obrazu Lumeta – 12 (reż. N. Michałkow, 2007). Staram się pokazać, że jakkolwiek dzieła te przedstawiają podobne historie, to zachodzą między nimi istotne różnice dotyczące sposobu postrzegania prawa. W wersji amerykańskiej prawo jest systemem mechanizmów, które realnie działają i które traktowane są poważnie. W wersji rosyjskiej prawo stanowi w dużym stopniu coś pozornego, co w rzeczywistości musi być zastąpione przez etykę.

Słowa kluczowe: prawo, szacunek dla prawa, etyka, „Zachód”, „Wschód”, sprawiedliwość, miłosierdzie

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(26)/2021, s. 45-61.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.1.45

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 237

O pięknie w pracy prawnika

Dr Tomasz Barszcz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Abstrakt w języku polskim: Artykuł dotyczy relacji pomiędzy pięknem i pracą zawodową prawnika. Podejmuję mianowicie próbę: a) wyszukania aktywności, które są specyficzne dla tego rodzaju pracy i zarazem pozostają zdeterminowane przez piękno; b) scharakteryzowania tego, jak piękno określa te aktywności; oraz c) wskazania podstawowych przyczyn bytowych tego określania. Dociekania nie obejmują wszystkich aktywności prawniczych, lecz jedynie te, w toku których podejmowane są decyzję. Piękno określa bowiem pracę prawnika poprzez proces podejmowania decyzji; a jeżeli decyzja stanowi akt współpracy intelektu i woli, to zależność decyzji od piękna jest trojaka. Otóż, przede wszystkim, piękno stanowi warunek konieczny wynajdywania okoliczności, w których decyzja jest podejmowana. Ponadto, piękno pozostaje czynnikiem sugerującym decydującemu opcje jako optymalne środki do celu, jak również wpływającym na akceptację podjętej już decyzji.

Słowa kluczowe: piękno, prawo, decydowanie, intelekt, wola

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 4(25)/2020, s. 17-28.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2020.4.17

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 262

Kilka pytań na temat fotografii w decyzjach sądowych

Dr Michał Dudek

Uniwersytet Jagielloński

Abstrakt: Celem artykułu jest skomentowanie rzadkiej, choć zauważalnej praktyki umieszczania fotografii w decyzjach sądowych. Na tle kilku istniejących studiów na jej temat, zdających się być jednak zbytnio skupionymi na konkretnych przypadkach, niniejszy artykuł proponuje bardziej generalną, a nawet uniwersalną listę problemów związanych z tą praktyką. Rozważa się krótką listę pytań dotyczących włączania fotografii do decyzji sądowych, np.: ‘dlaczego sędziowie umieszczają w decyzjach sądowych fotografie dotyczące faktów relewantnych dla sprawy?’; ‘kto jest adresatem tych fotografii?’; ‘jakie jest źródło użytych fotografii i czy wszystkie źródła są dopuszczalne?’; czy ‘dlaczego niektóre fragmenty decyzji sądowych są okraszone fotografiami a inne nie?’ Rozważenie tych i innych pytań umożliwia konceptualizację wielu problemów związanych z umieszczaniem fotografii w decyzjach sądowych – zwłaszcza problem kryteriów wyboru, który wcześniej nie był osobno komentowany, a jedynie zasugerowany – i prowadzi do konkluzji, że omawiana praktyka, uwikłana w wiele kontrowersji, nie powinna być kontynuowana.

Słowa kluczowe: prawo, wizualność, decyzje sądowe, fotografie

Język artykułu: angielski

Data otrzymania: 19.01.2017
Data akceptacji: 29.09.2017

Opublikowano: Numer 2(17)/2018, s. 60-74.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 180