liberalizm

Trzyczęściowe filozoficzne credo Johna Graya

Prof. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Abstrakt w języku polskim: Trzy szeroko dyskutowane, kontrowersyjne książki Johna Graya – Straw Dogs: Thoughts on Humans and Other Animals (2002), The Silence of Animals: On Progress and Other Myths (2013) and The Soul of the Marionette: A Short Inquiry into Human Freedom (2015) współtworzą swoistą, naturalną trylogię. Każda z wchodzących w jej skład pozycji charakteryzuje się podobną strukturą, na którą składa się kalejdoskop idei, dygresji, skojarzeń i powracających wątków. Przedmiotem niniejszego eseju jest zwięzła analiza i gruntowna krytyka wspomnianej trylogii, ze szczególnym uwzględnieniem jej ostatniego ogniwa. W ramach rozwiniętej argumentacji krytycznej zostały sformułowane liczne zarzuty, zastrzeżenia i wątpliwości odnośnie do zaprezentowanych w trzech książkach poglądów. Wysunięte obiekcje dotyczą między innymi niespójnych wypowiedzi Graya na temat fenomenu tragedii, rzekomego odcięcia się filozofa od tradycyjnej moralności, problematyki wolności, a także źródeł humanizmu wraz z jego szacunkiem dla prawdy.

Słowa kluczowe: humanizm, liberalizm, moralność, wolność, postęp, prawda

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 3(32)/2022, s. 72-87

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.3.72

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 174

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Państwo prawa na gruncie filozofii politycznej Immanuela Kanta – dwie interpretacje

Mgr Michał Wieczorkowski

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt w języku polskim: Niniejszy artykuł ma na celu omówienie kantowskiej koncepcji stanu prawnego jako podstawy współcześnie rozumianej zasady państwa prawa. W związku z tym tekst ten próbuje udzielić odpowiedzi dwa pytania: 1) jaki charakter można przypisać kantowskiej koncepcji stanu prawnego, biorąc pod uwagi wynikające z niej obowiązki; 2) czy analiza kantowskiego stanu jurydycznego może mieć jakiekolwiek przełożenie na współczesne rozumienie państwa prawa, a jeśli tak, to jakie. W celu realizacji tego zadania omówione zostają moralne presupozycje kantowskiego stanu prawnego, zgodnie z przyjętym powszechnie przekonaniem, że filozofia polityczna Kanta jest ściśle sprzężona z jego refleksją moralną i etyczną. Następnie analizie poddane zostaję dwie interpretacje kantowskiego stanu jurydycznego – interpretacja liberalna oraz interpretacja autorytarna. Kluczową różnicą pomiędzy tymi interpretacjami jest sposób ustalania zakresu okoliczności, w których obowiązek posłuszeństwa władzy państwowej winien być realizowany. Następnie kantowski stan jurydyczny zostaje zestawiony z dwoma sposobami rozumienia zasady państwa prawa – materialnym i formalnym – w celu oceny, czy zasadę państwa prawa powinniśmy rozważać w kategoriach ciągłości czy raczej zerwania względem koncepcji kantowskiej.

Słowa kluczowe: Kant, stan prawny, państwo prawa, liberalizm, autorytaryzm

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(19)/2019, s. 108-124

Data otrzymania: 04.12.2018
Data akceptacji: 05.03.2019

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.1.108

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 524

Apolityczność w prawoznawstwie. Kryzys idei a zjawisko populizmu

Prof. dr hab. Adam Sulikowski

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt: Przedmiotem artykułu jest obecny kryzys idei apolityczności prawoznawstwa i relacja tego kryzysu ze zjawiskiem populizmu. W pierwszej części opracowania Autor stawia tezę o postteologicznym i liberalnym charakterze idei apolityczności oraz dokonuje rekonstrukcji jej genealogii. Kolejna część zawiera omówienie wpływu populizmu pierwszej fali (lata 30-40. XX w.) na status tytułowej idei, skupiając się przede wszystkim na populizmach autorytarnych – nazistowskim i stalinowskim. W części następnej Autor diagnozuje przyczyny współczesnego kryzysu tytułowej idei po okresie jej reaprecjacji w ramach hegemonii demoliberalizmu.

Słowa kluczowe: apolityczność, prawoznawstwo, dyskurs, populizm, kryzys, post-teologia, liberalizm

Język artykułu: polski

Data otrzymania: 13.06.2018
Data akceptacji: 17.08.2018

Opublikowano: Numer 3(18)/2018, s. 74-85.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 399

Rewolucyjna filozofia polityczna Ayn Rand

Dr Sławomir Drelich

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Abstrakt: Ayn Rand jest powszechnie uznawana za libertariankę, chociaż nigdy wprost nie orzekła o swojej przynależności do tego ruchu. Niewątpliwie była ona najbardziej znana jako propagatorka idei liberalnych i kapitalistycznych. Autor artykułu dowodzi, że koncepcje filozoficzne i polityczne Randa mogą być uznawane za rewolucyjne. Celem nieniejszego tekstu jest udowodnienie tego poprzez wskazanie na przejawy rewolucyjności w dziełach, ideach i pojęciach Rand. Autor wyróżnia pięć aspektów, poprzez które wyraża się ów swoisty rewolucjonizm. Są to: (1) aspekt antropologiczny, (2) aspekt społeczny, (3) aspekt polityczny, (4) aspekt ekonomiczny, (5) aspekt anty-mistyczny. Tak szeroki uchwytywany rewolucjonizm sprawia, że niektórzy badacze i komentatorzy uznają myśl Randa za przejaw utopijnego myślenia.

Słowa kluczowe: obiektywizm, libertarianizm, filozofia polityki, liberalizm, rewolucjonizm

Język artykułu: angielski

Data otrzymania: 31.10.2017
Data akceptacji: 27.03.2018

Opublikowano: Numer 2(17)/2018, s. 35-46.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 233