kultura prawna

Deliberatywna edukacja prawnicza – refleksja nad związkami uniwersytetu i kultury prawnej

Dr Aneta Jakubiak-Mirończuk

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Abstrakt w języku polskim: Uniwersytet jako wspólnota intelektualna i przestrzeń badań, edukacji oraz rozwoju kształtuje kulturę akademicką. Celem kształcenia jest przekazanie absolwentom prawa wiedzy – bez wątpienia kluczowej dla wykonywania zawodu, ale również kompetencji i umiejętności umożliwiających uczestniczenie w kulturze prawa. Deliberacja jest procesem, w którym poprzez świadome, odpowiedzialne oraz ukierunkowane na poznanie działanie, możliwa jest racjonalna, ale również refleksyjna zmiana, uwzględniająca zarówno preferencje podmiotów jak i jednocześnie dynamikę zmiany otaczającego ich świata. Organizacja uniwersytetu w oparciu o filozofię deliberacji wpisuje się w tradycję akademicką, opartą o autonomię poznawczą, rozumianą jako podmiotowe prawo badaczy i studentów do wolności nauki i nauczania.

Słowa kluczowe: filozofia deliberatywna, edukacja prawnicza, kultura prawna

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 4(29)/2021, s. 30-44

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.4.30

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 235

Tekst jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bajkowa (r)ewolucja? Prawa kobiet a filmy Disneya

Mgr Karolina Kocemba

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt w języku polskim: Artykuł porusza kwestię socjalizacji dzieci za pomocą kultury popularnej. Autorka wychodzi z założenia, że kulturę popularną można traktować jako nośnik wartości i wzorców postępowania, a także jako kluczowy czynnik socjalizacji. Kody, konteksty czy też wartości jakie są przekazywane poprzez filmy animowane, dziecko może później odnosić do otaczającej je rzeczywistości. W ten sposób możliwe jest uczenie się ról w rodzinie, ról zawodowych czy też ról płciowych, które następnie są utrwalane w zabawie. Autorka bada oddziaływanie kultury popularnej poprzez analizę filmów animowanych wyprodukowanych przez wytwórnię Walt Disney Pictures, w których głównymi bohaterkami są księżniczki i w których role płciowe zajmują bardzo dużo miejsca. Zakładając, że płeć jest konstruowana społecznie, to normy płci poznawane są poprzez interakcje z ludźmi oraz kulturę popularną, które przekazują normy i wartości społeczeństwa, w którym żyjemy. Autorka zwraca uwagę na to jak zmieniały się przekazywane wzorce i jaki był ich związek z prawami kobiet. Jednocześnie analizuje wpływ tychże filmów na kulturę prawną – zastanawia się jak filmy animowane wpływają na świadomość prawną i postawy wobec prawa oraz jakie wzorce są przekazywane najmłodszym obywatelom.

Słowa kluczowe: prawa kobiet, socjalizacja, kultura popularna, kultura prawna, socjologia filmu

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(26)/2021, s. 86-99.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2021.1.86

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 316

Praca emocjonalna sędziów

Dr Maciej Wojciechowski, Dr Bogna Dowgiałło, Prof. dr hab. Dorota Rancew-Sikora

Uniwersytet Gdański

Abstrakt w języku angielskim: Our article concentrates on emotions as related to the functioning of man in the judicial system seen as a modern bureaucratic institution. Special attention is given to the work of judges due to their key position in this system. In legal discourse there is a dominating normative idea of a judge as a decision-making subject free of any emotional factors influencing their judgment. According to this traditional approach, a decision biased even in the slightest way by emotions could not be regarded as impartial, whereas judicial impartiality is regarded as one of the core values of the justice system. Our standpoint assumes not only that judges experience emotions but also asserts that they are being manifested in varied ways. Our analysis is based on Arlie Hochschild’s conception of emotional labour. Such labour is being performed when an individual reflects on his or her feelings and makes an effort either to change or to inhibit emotions which are regarded as misfitting. The necessity of emotional work is a result of cultural feeling and expression rules. It seems prima facie that there is one clear expression rule regarding displaying emotions by the judge in the Polish legal culture: no emotions allowed. However, contrary to possible reconstructed declarations and recommendations warning judges against showing emotions, the rules of expressing them in Polish courts are not unequivocal. We claim that one can distinguish between unconditional and conditional rules of expressing emotions. The former relate to expressing emotions concerning non-professional participants, and conditional rules of expressing emotions relate to professional participants in the hearing. There are situations in which an emotional reaction is reasonable, because it represents certain values to which the justice department adheres, and those in which judges regret showing annoyance or anger. The goal of the emotional labour performed is not only a realization of the value of impartiality, but also the balance of the judges that allows them to efficiently fulfil their role.

Słowa kluczowe: Arlie Hochschild, kultura prawna, niezależność sędziowska

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 1(10)/2015, s. 97-109

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2015.1.97

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 358

O trzech granicach władzy prawniczej

Dr Paweł Jabłoński, Dr Przemysław Kaczmarek

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt w języku angielskim: According to the initially assumed concept of limitations of lawyers’ power the most important elements of those limitations are: legal text, legal culture, and ethics. This structure is characterized by the relations where the anterior element defines the framework of the latter, i. e. text affects legal culture and ethics, while legal culture affects ethics. However, exceptions apply where the latter element might lead to the collapse of the framework of the primary factor (for instance, interpretation contra legem based on axiological argumentation). The aforementioned structure of limitations of legal power is complemented by interaction of various other elements, such as social expectations, political entanglement (depending on the extent to which it is not consumed by ethics) and non-judicial expertise.

Słowa kluczowe: granice władzy prawniczej, tekst prawny, kultura prawna, etyka

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 1(6)/2013, s. 93-108.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 162

Kulturowe uwarunkowania stosowania prawa karnego w Japonii

Prof. dr hab. Jacek Izydorczyk

Uniwersytet Łódzki

Abstrakt w języku angielskim: The author describes the Japanese way of criminal justice in practice (law in action). But he shows the Japanese law in action as a ‘product’ of a quite different culture then the culture of Western World. First, presents in a glance history and religion of Japan. Next, shows development of new laws for Japan during XIX century when Japanese decided to ‘escape from Asia’ and join the Western World. Third part of the paper, explains the criminal justice system in contemporary Japan. The main part of the article focuses on Japanese criminal law as an everyday law in action (the law in action quite often very difficult to understand for Westerners). According to the author there are five main examples of those cultural grounds of Japanese criminal law in action. First – the Japanese way of preventing crimes; second – the Japanese idea what is (and what for actually is) criminal law; third – problem of so-called the opportunism principle which really dominates the criminal procedure in Japan; fourth – phenomenon of Boryokudan (Yakuza) in Japan; and last (fifth) – question what actually means the principle of fair trial (i.e. protection of defendants rights) in Japan in real life. The author’s conclusion is simple: law in action always depends from the culture of a country. That is why – when we talk on Japan – much more important is to understand such cultural grounds than just to know the legal system described by official ‘paper laws’.

Słowa kluczowe: japońskie prawo karne, wymiar sprawiedliwości, kultura prawna, prewencja

Język artykułu: polski

Opublikowano: Numer 2(15)/2012, s. 77-91.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 136

Teoria systemów i zagadki kultury prawnej

Dr Jan Winczorek

Uniwersytet Warszawski

Abstrakt w języku polskim: Kultura prawna to pojęcie tyleż centralne dla nauk prawnych i socjologii prawa, co trudne do zdefiniowania. Ma ono służyć ważnym potrzebom teoretycznym, ale jest też odpowiedzialne, za niektóre dylematy nękające prawników i badaczy problematyki społeczno-prawnej. Niektóre z nich są dość słynne: zagadka natury japońskiej skłonności do sporów, zagadka różnic w niemieckiej i holenderskiej kulturze prawnej czy też, ostatnio, zagadnienie obrony przez kulturę. Niektóre z nich są mniej znane, jak wielość sądowych strategii orzekania w rzekomo zunifikowanej kulturze prawnej Polski. Artykuł stawia tezę, że problemy tej natury są artefaktami pojęciowymi, wynikiem reifikacji rozumienia kultury prawnej jako fenomenu. Podkreśla się, że w takich badaniach większą wagę należy przykładać do bezpośredniej, proceduralnej natury badanych zjawisk. W celu poparcia tych twierdzeń wykorzystana zostaje pojęciowa maszyneria teorii systemów. Po pierwsze, ogólny pogląd N. Luhmanna dotyczące pojęcia „kultury” zostaje zaakceptowany i zaaplikowany do idei kultury prawnej. Ponadto wykazuje się, w jaki sposób cele, którym służy pojęcie kultury prawnej można osiągnąć odwołując się do takich konceptów teoretycznych, jak: sprzężenie strukturalne, obserwacja pierwszego i drugiego rzędu, a przede wszystkim – czasowa natura systemów społecznych. Ogólny wniosek jest taki, że w badaniu „kultury prawnej” nieunikniona jest perspektywa ewolucyjna.

Słowa kluczowe: Niklas Luhmann, teoria systemów, kultura prawna, sprzężenie strukturalne, obserwacja pierwszego rzędu, obserwacja drugiego rzędu, czasowa natura systemów społecznych

Język artykułu: angielski

Opublikowano: Numer 1(4)/2012, s. 106-125.

DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2012.1.106

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 286

Etyka prawnicza Davida J. Lubana: moralna ocena czynów, podmiotowość, odpowiedzialność

Dr hab. Przemysław Kaczmarek

Uniwersytet Wrocławski

Abstrakt w języku polskim: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie teorii etyki prawniczej Davida Lubana. W zaproponowanym przeze mnie odczytaniu projekt amerykańskiego filozofa prawa można rozrysować za pomocą trzech wymienionych w tytule filarów: moralnej oceny czynów, podmiotowości oraz moralnej odpowiedzialności. W ich świetle wyłania się stanowisko D. Lubana, postulujące zachowanie odrębności jednostki jako wykonawcy roli prawnika wobec struktury instytucjonalnej. W związku z tym działanie prawnika powinna charakteryzować sytuacja niepokoju związana z pytaniem: jak mam postąpić? Główną osią projektu D. Lubana jest krytyka stanowiska standardowego zakładającego zasadę niezależności moralności instytucjonalnej od moralności społecznej oraz indywidualnej. Zasada neutralności zakłada, że moralność roli zawodowej powinna ograniczać się do wymiaru instytucjonalnego. Takie rozstrzygnięcie zapobiec ma (zwłaszcza w przypadku zawodu adwokata) indywidualnej ocenie zachowania klienta, czy też – szerzej – wykonywaniu roli według własnego uznania.

Słowa kluczowe: kultura prawna, etyka prawnicza, rola zawodowa, podmiotowość-struktura, moralna odpowiedzialność

Język artykułu: polski

Data otrzymania: 06.06.2017
Data akceptacji: 16.08.2017

Opublikowano: Numer 1(16)/2018, s. 21-33.

Ściągnij plik: Download
Liczba ściągnięć: 218